اسطوره سازان تمدن ایرانی

مقام معظم رهبری دام ظله العالی:

🔰یک نفری برای من نقل میکرد، میگفت رفته بودیم یونان؛ ما را به مراکز گردشگری گوناگون می‌بردند و آنها را به ما نشان میدادند؛ از جمله به نقطه‌ای بردند، گفتند اینجا همان‌جائی است که سپاهیان ایرانی آمدند اینجا، از ما شکست خوردند. مردم را به یک بیابان خالی میبرند و نشان میدهند که اینجا  آنجائی است که ایرانیها در آن دوره لشکرکشی کردند و در اینجا شکست خوردند.

یک فضای خالی را نشان میدهند، یک مدّعای تاریخی را با یک فضای خالی اثبات میکنند. خب، اینجا نزدیکی کازرون -آنطوری که شنیدم- مجسمه‌ی والرین است، امپراتور روم، که زانو زده در مقابل پادشاه ایران. خیلی خب، اینجا را بروید نشان بدهید؛ این به آن در! این همه  نقاط مثبتی که میتواند گذشته‌ی ما را نشان بدهد.

نظر مقام معظم رهبری درباره تخت جمشید

مقام معظم رهبری:

"من همین‌جا اشاره بکنم به این بناهای باستانىِ مربوط به قبل از اسلام؛ تخت جمشید و بقیه‌ی چیزهائی که در این استان هست. انسان از دو نظر ممکن است به این مراکز باستانی نگاه کند؛ اینها را باید از هم تفکیک کرد. یک نگاه این است که اینها متعلق به جباران تاریخ بوده. هر کدامی که نگاه میکنیم، به یک نحوی به یکی از جباران تاریخ و طاغوتهای بشری ارتباط پیدا میکند. بله، از این جهت نگاه منفی به اینها هست. غالب متدینین و انسانهائی که نفرت طبیعی از استبداد و از جباریت دارند، با این دید وقتی به این بناهای باستانی نگاه میکنند، طبعاً برای آنها جاذبه‌ای ندارد. لیکن یک جنبه‌ی دیگر هم وجود دارد و آن این است که این بناها محصول سرپنجه‌ی هنرمند ایرانی است؛ محصول فکر راقی و روشن‌بین ایرانی است در سالها و قرنها پیش از این؛ این جنبه‌ی مثبت قضیه است. همه‌ی بناهائی که از لحاظ تاریخی - چه در اینجا، چه در اصفهان، چه در بقیه‌ی نقاط کشور - وجود دارد، از این قبیل است. درست است که جباران استفاده کردند، اما خالق و آفریننده‌ی این مجموعه‌ها کیست؟ ذهن ایرانی است، سرانگشت هنرمند ایرانی است، روحیه‌ی بلندنظر ایرانی است، ابتکار و ذوق ایرانی است؛ این برای یک ملت افتخار است. با این دید وقتی نگاه بکنیم، میبینیم اینها مثبت است؛ چه "تخت جمشید"، چه بقیه‌ی مناطق دیگر. اینها را نشان بدهید.

🔰در دنیا از چیزهائی که جنبه‌ی افتخارآمیز هم خیلی ندارد، گاهی اوقات به عنوان مفاخر تاریخی استفاده میکنند. آن کسانی که مفاخر تاریخی را ندارند، برای خودشان خلق میکنند! ما این همه مفاخر تاریخی داریم، این همه چیزهائی که مایه‌ی تفاخر تاریخی ملت ایران است، اعتماد به نفس ملت ایران است؛ چرا اینها را نشان ندهیم؟

🔰یک نفری برای من نقل میکرد، میگفت رفته بودیم یونان؛ ما را به مراکز گردشگری گوناگون می‌بردند و آنها را به ما نشان میدادند؛ از جمله به نقطه‌ای بردند، گفتند اینجا همان‌جائی است که سپاهیان ایرانی آمدند اینجا، از ما شکست خوردند. مردم را به یک بیابان خالی میبرند و نشان میدهند که اینجا آنجائی است که ایرانیها در آن دوره لشکرکشی کردند و در اینجا شکست خوردند.

یک فضای خالی را نشان میدهند، یک مدّعای تاریخی را با یک فضای خالی اثبات میکنند. خب، اینجا نزدیکی کازرون -آنطوری که شنیدم- مجسمه‌ی والرین است، امپراتور روم، که زانو زده در مقابل پادشاه ایران. خیلی خب، اینجا را بروید نشان بدهید؛ این به آن در! این همه نقاط مثبتی که میتواند گذشته‌ی ما را نشان بدهد.

درآمد
در هالیوود ابتدا در کنار تبلیغ و ترویج فرهنگ غرب آمریکایی اعم از کابالیسم، گنگستریم، میکی ماسیسم، آخرالزمانیسم، داروینیسم و مانند آن، علاقه ای کاذب نسبت به داستان ها و شخصیت های شرق باستان و غرب آسیا و خاورمیانه پیدا شد که در این قصه ها همواره انسان شرقی، موجودی شرور و خبیث و دغل بوده، که با فقر و بیچارگی دست و پنجه نرم می کند و زندگی خویش را از راه خلاف و قانون گریزی به پیش می برد.

دوربین سینمایی غرب سعی کرده است شرق اسلامی را با شکل و شمایل غربی و یا با برج های تخیلی هزار و یک شبی، همراه با مردمی فقیر و بزه کار نشان دهد! از این دسته فیلم ها می توان: دزد بغداد،[2] پسر شیخ،[3] مراکش،[4] دروغ های راست،[5] افشاگر،[6] تصمیم اجرایی،[7] جاسوس بازی،[8] حکومت نظامی،[9] دراکولای برام استوکر،[10] ال سید،[11] سالت،[12] فرانتیک،[13] بدون دخترم هرگز، شن قرمز، قفسه درد، منطقه سبز، امگا کد 2، اجرا،[14] و قربانی[15] را نام برد.

در این فیلم ها شرق راکد و یک نواخت است و قادر به تعیین هویت خود نیست و بیشتر وابسته و فرمانبردار می باشد. در همین نگاه، غرب دچار خشونت فرهنگی شده و هر آن چه را که نمی تواند با آن منطبق شود را بر نمی تابد و سعی می کند آن را نابود سازد! آنچه از مسلمانان ارایه می دهد، بدویت و عقب ماندگی و هرزگی است و در آن خشونت و تروریسم موج می زند! مسلمانی که در او مبانی بنیادگرایی، رادیکالیسم، خشونت، عدم عقلانیت و جنون، و تند روی دیده می شود و او مروج و مؤید تروریسم است.

هنگامی که انوشیروان خواست ایوان کاخ مدائن را بسازد دستور داد زمین های اطراف آن را خریداری کنند, زمین های اطراف از صاحبانش خریداری شد مگر پیرزنی که امتناع ورزید و گفت:
من همسایگی شاهنشاه انوشیروان را به تمام عالم نمیفروشم.
انوشیروان سخن او را پسندید و گفت:
خانه ی پیرزن در جای خودش باقی باشد و آنگاه ساختمان او را محکم و با دوام کرد ایوان را محیط بر آن ساخت. اهل آن نواحی آنجا را خانه ی پیرزن نامیدند .
گویند هر روز دود از آشپزخانه پیرزن بر دیوارهای کنده کاری شده زیبای عمارت مینشست و هر صبح و عصر گاوش از روی فرش های ایوان گذر میکرد و غلامان شکایت به شاهنشاه بردند اما وی گفت هر چه خراب شد دوباره از نو تعمیر کنید .
گویند قیصر روم سفیری به ایران فرستاد و وقتی سفیر به مدائن آمد از عظمت و زیبائی آن بنا در شگفت شد. در گوشه ایوان یک نقص و کجی توجه او را جلب کرد پرسید:
آن قسمت چرا درست نشده است ؟ گفتند این محل خانه ی پیرزنی است که مایل به فروش نشد و پادشاه هم او را مجبور نکرد .
سفیر گفت: این چنین کجی و نقص که از عدل و دادگری بهم رسد بهتر از آراستگی و درستی است که از روی ظلم و جور پیدا شود...

پس از "بررسی اسطوره های دروغین فیلم ۳۰۰ خیال انگیز ترین فیلم دنیا"  فیلم 300 دو، هم یکی از فیلم های مهم با رویکرد ایران هراسی است.

300:ظهور یک امپراتور/ 2014

 کارگردان: نوام مارو
بازیگران: اوا گرین، رودریگو سانتورو، لینا هدی، دیوید ونهام
 این فیلم، دنباله فیلم 300 است و ظاهرا آن قدر آن فروش و استقبال کذایی، به‎خاطر دروغ پراکنی و جلوه‎‎های ویژه مهیج و سرگرم کننده‎اش، به مذاق کمپانی سازنده خوش آمده که قصد کرده به عقده گشایی خود درباره ایرانی‎ها ادامه بدهد. فیلم به مراتب اثری بی‎ارزش‎تر از قسمت اول است و باز هم با همان شکل و سیاق قصه گویی می‎کند و چیز تازه‎ای ندارد. گو اینکه این‎بار کمی از آن اعتراضات گسترده جهانی را لحاظ کرده و تلاش کرده توانایی‎‎هایی را هم برای ایرانی‎ها در نظر بگیرد. در واقع این ملاحظه هم از قدرت و پیروزی‎‎های تاریخی و انکارناپذیر ایران نشات گرفته است.

 در پرونده فیلم های ضدایرانی هالیوود «اسکندر» یکی از اصلی ترین این فیلم‌های بدلیل استفاده از ژانر تاریخی و قدیمی ترین فیلمی که ایران باستان را به تصویر کشیده است. می باشد. اسکندر ساخته ی سال 2004 الیور استون و با همکاری کمپانی معروف برادران وارنر است.

فیلم الکساندر بزرگ در واقع یک اثر تحریف کننده ی تاریخی است که تنها به قصد تصاحب گیشه ها و فروش بالا اکران شد اما این فیلم در گیشه های فروش نیز شکست خورد. در این فیلم نه تنها ایرانی ها بربر و وحشی معرفی شدند بلکه خود اسکندر و سپاهیانش نیز همجنسگرا و خوشگذران به نمایش گذاشته شدند. اسکندر که در واقع یک انسان خونخوار و عیاش بود در حد یک الهه و حتی خدا در طول تاریخ ماندگار شده است همانطور که میدانیم اسکندر مقدونی به بهانه ی به آتش کشیدن آتن توسط خشایار شاه به قلمرو هخامنشیان حمله ور شد و پس از تصرف مصر و بابل وارد خاک اصلی ایران شد وی تخت جمشید را به آتش کشید و سربازانش به دختران و زنان و حتی پسران پارسی تجاوز کردند و به قتل و غارت ایرانیان پرداختند. اسکندر به این قلمرو تصرف شده هم قناعت نکرد و سپس به هند لشکر کشید و در آنجا نیز به خونریزی پرداخت. این به اصطلاح الهه به همجنسگرایی و شرابخواری معروف بود و در عیش و نوش هایش از هیچ کاری رویگردان نبود.

اسکندر، از بدترین فیلم‌های ضدایرانی با انبوهی از تمشک‌های طلایی

فیلم آن قدر ضعیف بود که نامزد شش جایزه ی تمشک طلایی شد که هرسال به بدترین های سال هالیوود اهدا می شود: نامزد بدترین بازیگر برای کالین فارل (برنده: جرج دبلیو بوش برای فارنهایت 11/9)، نامزد بدترین بازیگر زن برای آنجلینا جولی، نامزد بدترین کارگردان برای الیور استون، نامزد بدترین فیلمنامه باز هم برای الیور استون، نامزد بدترین بازیگر نقش مکمل مرد برای وال کیلمر( برنده: دونالد رامسفلد برای فارنهایت 11/9) و نامزد بدترین فیلم سال.

اما این تمام فاجعه نبود: آی ام دی بی نمره ی 5.7 از 10 را به این فیلم داده و منتقدین سرشناسی چون راجرایبرت فقط دو ستاره به فیلم صد و پنجاه و پنج میلیون دلاری وارنر دادند(با دلار 35000 ریالی این بودجه چقدر می شود؟ هالیوود حاضر است برای یک فیلم زرد چقدر هزینه کند، فقط به شرط ضد ایرانی بودن؟). این فیلم با اقبال مخاطبان هم مواجه نشد. عده ای گفتند مشابه سقوط امپراطوری اسکندر، این فیلم سقوط الیور استون بود و عده ای دیگر هم می پرسیدند: الیور استون پیش خودش چه فکری کرده که حاضر به ساخت چنین فیلمی شده؟ (تیتر دو یادداشت که توسط مردم عادی در فروم های اینترنتی منتشر شده اند.).

معرفی فیلم:
اسکندر یا الکساندر (به انگلیسی: Alexander) یک فیلم ساخت سال ۲۰۰۴ میلادی، محصول مشترک ایالات متحده، آلمان و انگلیس است. داستان این فیلم تاریخی است و مربوط به دوران اسکندر می‌شود. این فیلم دوران کودکی و آموزش دیدن اسکندر توسط ارسطو را نشان می‌دهد و سپس نبردهای اسکندر با داریوش سوم و نابود ساختن امپراتوری هخامنشیان (به روایت فیلم) که ریشه‌ای طولانی داشت و همچنین پس از آن حملات اسکندر به هند و مرگش را نشان می‌دهد.

فیلم موهن و انحرافی اسکندر یکی از پرهزینه ترین فیلم های تاریخ سینمای آمریکا است. اسکندر به کارگردانی اولیوراستون علی رغم هزینه 161 میلیون و 600 هزار دلاری اش انتظارها را برآورده نکرد اما توانست مقام بیست و یکمین فیلم پرخرج سینمای جهان و نامزد شیش تمشک بدترین فیلم های هالیوود را به دست آورد.

الیور استون، از کارگردان‎‎های آمریکاست که تبحر ویژه‎ای در پرداختن به موضوعات و سوژه‎‎های تاریخی، چه در قالب فیلم مستند و چه در قالب داستانی دارد. فیلم «جوخه» او که نگاهی شماتت‎آمیز به جنگ ویتنام دارد، هنوز به‎عنوان اثری شاخص مورد بحث و بررسی قرار می‎گیرد. وال استریت، جی اف کی، متولد چهارم ژوییه و قاتلین بالفطره، برخی از مهم‎ترین فیلم‎های این کارگردان هستند. اما ناگهان کارگردانی با این پیشینه هوس می‎کند فیلمی تاریخی درباره اسکندر مقدونی بسازد.

نقد فیلم پر تناقض اسکندر
 

فیلم تروی troy محصول مشترک آمریکا و انگلیس کمپانی برادران وارنر است، تروی از افسانه های هومر اقتباس شده و یادآور اجرای شعر ایلیاد در کلاس ادبیات است.

Troy (2004)اما تروی، علاوه بر اینکه به شدت سرگرم کننده است، بهترین اقتباس از افسانه‌های هومر است.کارگردان این فیلم «وولفگانگ پترسن»، افسانه ی تروی را زیر و رو کرده و فیلمی اکشن با بودجه ی ساخت 200 میلیون دلاری همرده بودجه ساخت تایتانیک ارائه داده است. او جلوه های کامپیوتری دیوانه واری ارائه می کند، بطوریکه در صحنه های جنگ با در اختیار داشتن هزار سرباز، نبردی عظیم و پنجاه هزار نفری خلق کرده است.

پسران ترویی شاید صندل هایی شبیه به صندل های زنانه به پا داشته باشند، اما می توانند شمشیر بدست بگیرند و در موقعیت های بغرنج خونریزی به راه بی اندازند، و البته آنقدر به فکر عیش نوش هستند که فیلم رتبه ی R را دریافت کند.

فیلم داستان پاریس، شاهزاده ی جذاب تروی را روایت می کند که همراه هلن، همسر جذاب شاه یونانی منلیوس، به تروی می گریزد. بعد از این واقعه شاه و برادرش آگاممنون، به شکلی عظیم هزار کشتی را به سمت تروی روانه می کنند (باز هم به شکل کامپیوتری).

Troy (2004)صحنه‌های نبرد، با وجود سربازهایی که به یکدیگر هجوم می برند و اسلحه های سنگین خود را به اهتزاز در می آورند، با تمام وجود به تصویر در می آیند.آیا شما می توانید در میان شخصیت های فیلم های تجاری کسی را یپدا کنید که اهل عشق و عاشقی نباشد؟ اینجا هم به همین منوال است. در ابتدا، به نظر می آید که برد پیت پاشنه آشیل شخصیت آشیل است. بدون کلاه خودش، موهای پرپشت و بلوندش نمایان می گردد، بطوریکه عملاََ موهایش به مخاطب می فهمانند: "سلام. من آشیل دوستدار شامپوی گارنیر فروکتیس هستم". این مُبَلِّغ شامپو [آَشیل] - از برهنگی هایش در هنگام آمیزش با راهبه ای به نام بریسیس (با بازی جذاب رز بایرن) فاکتور گیری شده است- یک انسان بسیار بی‌پروا به نظر می آید. آشیل، مزدوری که توسط یونانی ها به جنگ آورده شده، توسط شیاطین تسخیر شده است.

یوسفعلی میرشکاک در مقاله" فروبستگی ما و غیاب اسطوره /تأملی در نسبت عالم شرق و غرب با اسطوره" به واکاوی پردازش ضعیف ما به اسطوره پرداخته است.

اشــــاره
رأی مشهور این است که مدرنیته دامان خود را از اساطیر زدوده است و آنچنان که اسطوره‌پژوهانِ تحصل‌گرا می‌گویند، با آمدن علم و صدرنشینی آن، دیگر چه جایی برای اسطوره باقی می‌ماند؟ اما نویسنده‌ی مقاله‌ی زیر معتقد است که از قضا بنیان‌های تصرف مدرنیته در جهان کنونی، همچنان اساطیری‌اند! یعنی نه تنها مدرنیته رابطه‌ی خود را با اسطوره نزدوده است که عالم غربی بیش از عالم شرقی جدید در مسیرِ سیر خود اسطوره را به خدمت گرفته است و این عالم شرقی است که نهان‌روشانه از اسطوره روی‌گردان است؛ چرایی این نکته را می‌توان در این مقاله دریافت.
انسان با اسطوره نه‌تنها نسبت خود را با ازل و مبدأ معلوم می‌کند، بلکه تاریخ سرشت و سرنوشت خود را پی می‌افکند و به سکونت ناگزیر خود در زمین معنا می‌بخشد و هویت قومی ویژه‌ای پیدا می‌کند؛ به زبان خاصی و در پی آن به چشم‌انداز خاصی از صورت و معنای زندگی و اخلاق و منش و بینش می‌رسد که نه‌تنها به او شکل می‌دهند بلکه نسبت او را با گذشته و آینده معلوم می‌کنند.
گستره‌ی اقتدار و اختیار اقوام مختلف و میزان تصرف آن‌ها در عقول و نفوس وابسته به میزان نسبتی است که با اسطوره دارند. هر اندازه بنیان هستی فرد و جمع یک قوم اسطوره‌ای‌تر باشد، توان‌مندی آن قوم بیش‌تر است و هر جا که این هستی از حیث نسبت با ساحت اسطوره فقیرتر باشد، فقر مادی و معنوی بیش‌تر و توان‌مندی ناچیزتر و احساس ضعف و محرومیت افزون‌تر است.

پس از بررسی اسطوره های دروغین فیلم ۳۰۰ خیال انگیز ترین فیلم دنیا اینک تجاوز ارتش تراژان امپراطورى روم به ایران را بررسی می کنیم. 

انسانِ گذشته با برگزاری آیین هایی سعی در جلب نظر و رضایت خدایان داشته و از دل همین آیین ها و تصورات، داستان های اسطوره ای شکل گرفته و ثبت شده است. از سوی دیگر زمانی که انسان به عصر خردباوری میرسد با وجود اعتقاد نسل به نسل، وجود خدایان و اساطیر را به مرز انکار میکشاند و خود را موجودی دارای توان مبارزه با قدرت های گاه ظالمانه خدایان متعدد میبیند و در همین نقطه است که قهرمانی انسانی متولد میشود. انسان داستان پرداز برای قدرتمند شدن این قهرمان یا او را از نسل خدایان (نیمه خدا) میپندارد و یا قدرتهایی فرازمینی را به وی نسبت میدهد و البته همواره بر جنبهی انسانی قدرتمند او تاکید دارد. انسانها با وجود گرایش پیشینیان خود به داستانها، اسطوره و تمایل به باور آنها با دخالت علم در دوراهی باور یا عدم باورپذیری قرار میگیرند و شاید به همین سبب این فیلمها دارای جذابیت بالایی هستند. اگرچه در این دوره نیز شاهد هستیم که گاهی علم از توضیح بعضی مسایل ماوراءالطبیعه باز میماند و اساطیر، قهرمانان و یا حتی جادو، همچنان جایی در میان مردم دارند، با این وجود گویی مردم دیگر حاضر به پذیرش سلطه نیروهای مافوق طبیعی نیستند و وجود آنها را نفی میکنند.

سینما برای نمایش مضامین کهن در قالب انگاره های نیرومند معاصر از الگوهای زمینی کمک میگیرد؛ خدایان را به شکلی زمینی و گاه حتی با لباسهای امروزی نشان میدهد. البته نکته جالب توجه این است که در فیلم هایی با مضامین اسطورهای خدایان، به خصوص خدایان یونانی، با پوشش مخصوص دوران کهن، با زره، شنل و غیره نشان داده میشوند و فرقی نمیکند که بروز این اسطوره در زمان گذشته یا در زمان معاصر باشد.

سینما برای نشان دادن ابهت خدایان و تمایز آنها از انسانها، دست به دامان استفاده از جلوه های ویژه بصری و همینطور دکورهای عظیم و با شکوه شده است؛ مانند شکوه سرزمین اَسگارد در فیلم ثور. همچنین سینما بر طبق عادت خود به نمادپردازی اهتمام میورزد که این نمادپردازی را در اشکال مختلف دکور و وسایل سرزمینهای اسطوره ای تا رنگهای لباسهای شخصیتها میتوان دید. به عنوان مثال، استفاده مبرم از رنگهای طلایی، سرخ و نقرهای که به نوعی رنگهای سلطنتی به شمار میروند، برای قهرمانان مثبت فیلم ثور و غالب فیلمهای اسطورهای و رنگهای سرد، تیره و اشکال تیز و خشن برای مردم و سرزمینهایی که قرار است نقشی منفی را به عهده داشته باشند.

سینما تاثیر اسطوره را بر زندگی انسان اجتناب ناپذیر عنوان میکند و سعی دارد اتفاقات اساطیری را با زندگی امروزی پیوند بزند؛ در این فیلم نحوه حضور شخصیت ثور در زمین برای محققین به عنوان نوعی اتفاق جوی قلمداد شد که این موضوع در ذهن مخاطب جستجوگر و خلاق باعث ایجاد جرقهای میشود: هر اتفاق جوی در پشت خود نوعی اسطوره به همراه دارد که شاید عقلانی و منطقی نباشد، اما از آنجا که انسان همواره به داستان پردازی تمایل دارد، سبب میشود که حتی برای لحظهای این باور در ذهن مخاطب پرورانده شود.

استفاده از ابزار به عنوان عامل برتری و نیز جادویی در اساطیر همواره حضوری پررنگ دارد. این ابزار خاص است که به اسطوره جدید «اسپایدرمن» اعتباری قهرمانانه میبخشد. در داستان ثور، ابزار، چکشی است که مانند بومرنگ عمل میکند و قدرت تخریبی بسیار بالایی دارد. در اساطیر، قهرمانان دارای چنین ابزاری بوده اند. چکشِ میولِنِر از آنجا که به قهرمان باز میگردد، نشانه ای برای قدرت تحلیل نرفتنی محسوب میشود.

از طرفی دیگر میتوان مشاهده کرد که پیشرفت تکنولوژی به فیلمسازان امکان میدهد تا بتوانند هرآنچه را در اساطیر مییابند، به راحتی ساخته و تصورات خود را روی پرده بیاورند. در واقع سینما بهترین رسانه برای به تصویر کشیدن مقولاتی است که قرنها و نسلها در تصور مردمان جا خوش کرده است.

در این نوشتار تلاش شد تا به علل زنده نگه داشتن اسطوره و تلاش برای بازنمایی آن به شکلی گسترده، پرداخته شود. همانگونه که گفته شد اساطیر میراثی از گذشتگان هستند و پرداختن به آنها و شناسایی و باز نمایی آنها به نحوی که مخاطب را جذب کند، در این زمان شاید فقط از عهده رسانه ای مانند سینما برآید.

درپایان اینگونه میتوان نتیجه گرفت که اسطوره های اروپایی و اسکاندیناوی به دلیل بیشتر شناخته شدن به عنوان منابع پایان ناپذیری مورد استفادهی نویسنگان و سازندگان فیلم ها قرار گرفت تا اساطیر تبدیل به منابعی سرگرم کننده شوند که انسانها را برای لختی از زندگی روزمره دور کنند و در دنیای پر پیچ و خم خود غرق کند. اسطوره میتواند در لایه ای از حسی خوشایند و قهرمانپرور انسانها را به مفاهیم والای انسانیت از قبیل امید، عشق، خانواده، وطن و صلح که روز به روز در حال کمرنگ و فراموش شدن است، نزدیک کند و یادآور شود که انسانها برای چه هدف والایی به دنیا آمده اند و تنها راه جلوگیری از نابودی بشر، زنده نگه داشتن مفاهیم انسانی است.

اساطیر اروپایی

اساطیر اروپایی شاملِ اساطیر مناطقِ یونان، اسکاندیناوی، روم، دریای بالتیک، ژرمنها، فنلاندیها، اسلاویها و سِلتیها می شود که دارای ریشه های مشترک فراوانی هستند. با توجه به ضرورتِ موضوعِ پژوهش و نمونه های موردی، به توضیحی دربارهی اساطیر اسکاندیناوی اکتفا میشود.

اساطیر اسکاندیناوی

در این اساطیر، خدایان در دو گروه «ایزیرها » و «ونرها » جای دارند. شناخته شده ترین خدایان، متعلق به نژاد ایزیر تعلق هستند که در رأس آنها «اُدین »، نیای پادشاهان اسکاندیناوی، قرار دارد و سایر خدایان معمولاً فرزندان وی هستند. نخستین آنها «ثور »، خدایی جنگجو و پشتیبان ایزیر در مقابل دشمنان طبیعی آنها، غولها است. چهره رازآلودی به نام «هایمدال » نیز وجود دارد که مراقب و منادی نیروی نهایی است و به زندگی خدایان در این جهان پایان میدهد. او نگهبان ایزدان است و در روز آخر در شاخ خود خواهد دمید تا رسیدن نیروهای دشمن را خبر دهد. هایمدال دشمن ابدی لوکی نیز هست و در پایان جهان با یکدیگر مبارزه میکنند. «لوکی  » شخصیتی گیج کننده دارد؛ نیمی خدا و نیمی شیطان است، او را فرزند غولی به نام فاربائوتی میدانند (پیج، ۱۳۸۷، ۲). مشخص نیست که لوکی به کدام نژاد از خدایان تعلق دارد.

در کنار ایزیرها ، خدایان نژاد وِنر زندگی میکنند که به خدایان باروری و ثروت معروف هستند. به اعتقاد دومزیل ، پژوهشگر فرانسوی، وِنرها خدایانی کم منزلت و ارمغان آور سلامتی، جوانی، باروری و خوشبختی بودند. این خدایان عبارت هستند از: «نیورد » خدای دریانوردی، ماهیگیری، داد و ستد و ثروت که با غولی به نام «اِسکادی» ازدواج میکند و صاحب فرزندانی دوقلو به نام «فریر» و «فریا» میشود. فریر خدای هوای خوب، محصول، صلح و رونق است و با غولی به نام «گِرد» ازدواج میکند. فریا پایه و اساس آوازهای عاشقانه و مسایل مربوط به دلدادگی است. افزون بر ایزدان، گروهی از باشندگانِ فرا طبیعیِ کهتری نیز در کوهها، صخره ها، باتلاقها و جنگلها ساکن بودند که به آدمیان کمک کرده و صدمه نیز میزدند. این موجودات شامل: کوتوله ها، نورنها ، جادوگران، والکیریها  هستند که بزرگترین آنها ایکتونها  (غولها) بودند.

در پایان عصر وایکینگها ایزدان در مکانی به نام «اَسگارد » تحت فرمانروایی اُدین سکونت داشتند. در کنار اَسگارد دو ناحیه دیگر به نام «جوتونهایم »، منزلگاه غولان و «هِل»، قلمرو مردگان وجود داشت. این سه قلمرو زیر سه ریشه درخت کیهانی به نام «یگدراسیل» قرار داشت که خود در مرز کیهان روییده بود. زمین میانی یا منزلگاه انسان با پُلی از رنگینکمان به نام «بیفروست» به قلمرو ایزدان وصل میشد . اَسگارد را میتوان با عظمتِ اُلمپ در یونان مقایسه کرد.

بررسی فیلم ثور۱و۲

فیلمهای ثور ۱ و ۲، محصول سالهای ۲۰۱۱ و ۲۰۱۳ میلادی، اثر کمپانی مارول  است که به نوعی به ساخت فیلمهای قهرمان محور و اسطورهای شهره شده است.

در این فیلم دنیای معاصر خردگرا و ماشینی که با دیدی داستانی و افسانه گون به اساطیر مینگرد، در ارتباط تنگاتنگ با خدایان و اساطیر کهن قرار میگیرد.(تصویر ۵-۱) باور جزمی و عقل محور انسان معاصر دچار تزلزل شده و دستخوش تغییر میشود. اساطیر از ورای کتابها و نمادها به زندگی روزمره آورده میشوند و خاطراتی کهن را زنده میکنند. فاصله بین انسان و خدایان برداشته میشود، و انسان به عصری باز میگردد که خدایان هنوز انتزاعی نشده و ملموس، باورپذیر و دارای برخی ویژگیهایی انسانی هستند. انسان دیگر موجودی جدا و فاصله گرفته از خدایان نیست. عقل، محوریت خود را از دست داده و احساس، خیال و نیروهایی ماورایی با زندگی خشک و عقلانی انسان معاصر ترکیب می شود و رنگ و جلایی جدید و در حقیقت کهن به آن میدهد.

در فیلم ثور ۱، داستان با زندگی عادی قهرمان که فیلم نیز به نام او است، آغاز میشود . ثور، فردی مغرور با سودای پادشاهی است که در سرزمین باشکوه اَسگارد، یکی از نه سرزمین اسطوره ای و قدرتمند، زندگی میکند. وی به دلیل غرور و نافرمانی، به خواست پدرش اُدین، فرمانروای بزرگ اسگارد، به زمین تبعید میشود. تمام قدرتهای ثور که در فیلم با اسلحهی شخصی وی که چکشی به نام مولینر است، نشانه گذاری شده از او گرفته میشود و از اینجا سفر قهرمان آغاز میشود. آشنایی وی با دختری دانشمند و رخدادهایی که پیش میآید، سبب پختگی او میشود. از سوی دیگر در زادگاه او، نابرادری ثور، لوکی، با رخ دادن وقایعی تبدیل به دشمن برادر خود و ضدقهرمان میشود. لوکی، اهریمنی را برای از بین بردن برادرش به زمین میفرستد تا بتواند جایگاه پادشاهی پدر بیمار خود را تصاحب کند. ولی متحدان ثور به یاری وی میشتابند و فداکاری او برای مردم زمین باعث میشود که به نوعی تطهیر شده، قدرت از دست رفته خود را بازیابد و اهریمن را نابود کند. حال نوبت فداکاری بزرگتر، دل کندن از دختری است که باعث همه این تغییرات درونی شده است. ثور به سرزمین خود بازگشته و با برادرش به نبرد برمیخیزد. لوکی قصد از بین بردن یکی از سرزمینهای نه گانه را دارد، ولی ثور مانع میشود و آخرین فداکاری قهرمان در این مرحله صورت میگیرد، چرا که ممانعت از نابودی سرزمین باعث از بین رفتن تنها پل بین سرزمینها و راه بازگشت ثور به زمین میشود. در پایان این جدال، لوکی در ظاهر کشته شده و شادی و امنیت به سرزمین اسطورهای باز میگردد. اما قهرمان شادی خود را از دست داده است و فیلم در حالی به پایان میرسد که ثور در انتظار روزی است که بار دیگر به زمین بازگردد و دلداده اش را ببیند.

بررسی فیلمهای ثور 1و2 به قلم سلاله خیری نیا بانی فیلم (بخش اول)

با فیلم گلادیاتور، امپراطوری روم بعد از یک غیبت سی و پنج ساله به پرده سینماها بازگشت. فیلمی خشن با جنگجویانی قوی هیکل که در غالب درامی انتقامی، فضای ۲۰۰۰ سال پیش را برای تماشاگران به تصویر میکشد. Ridley Scott حماسه ای را روایت میکند که با دستمایه قرار دادن موضوع دسیسه و قهرمان پروری در دستگاه حکومتی، ژانری سینمایی را دوباره برای بینندگان قدیمی زنده میکند که مدتها به خاطر عدم استقبال کمپانی های فیلمسازی تقریباً فراموش شده بود. درواقع سرمایه گذاری ۱۰۰ میلیون دلاری در ساخت فیلمی که برای مخاطبان این دوره چندان جداب بنظر نمیرسد و نمیتوان مطمئن بود که تعداد زیادی از آنها را به سینما بکشاند، تصمیمی بسیار سخت است. فیلمی که نهایتاً با استقبال بین المللی بیشتری نسبت به داخل مواجه شد و از Russell Crowe هنرپیشه ای جهانی ساخت.

در یاداشت نگاهی به موفقیت های فیلم سینمایی تروی "Troy"   به نقد تروی پرداختیم اینجا بیشتر به حواشی و پشت صحنه این شاهکار سینمایی می پردازیم
تروی یا تروا (Troy) فیلم تاریخی و درام به کارگردانی ولفگانگ پترسن، کارگردان آلمانی است و از ستارگان آن می توان به برد پیت، اورلاندو بلوم و اریک بانا اشاره کرد. این فیلم بر اساس کتاب ایلیاد هومر، شاعر مشهور یونانی ساخته شده است.