اسطوره سازان تمدن ایرانی

به گزارش سلام سینما بخشی از مصاحبه محمد بیک زاده، تهیه کننده سریال ماندگار «امام علی (ع)» را با روزنامه فرهیختگان بازنشر کردیم.

سریال «امام علی(ع)» در دوران پخش خود دچار سانسور یا حذف شد؟

برخی مدیران خیلی مقاومت کردند اما عمده بخش ابوذر ما حذف شد.

دلیلش چه بود؟

ابوذر در زمان حیات خود طاقت این را نداشت کسی کوچک‌ترین تخطی از طریق عدالت کند. گفتند برخی حرف‌های ابوذر به برخی دوستان برمی‌خورد؛ درنتیجه حذف کردند. قائم مقام وقت سازمان خیلی مقاومت زیادی کردند که این میزان از نقش ابوذر ماند.

چند دقیقه از سریال امام علی(ع) حذف شده است؟

تقریبا بین 180 تا 200 دقیقه حذف شده است.

داوود میرباقری درباره بازی بیاد ماندنی مرحوم علی آزاد در سریال امام علی(ع) در گفتگویی توضیح داده است: «حالتی منقلب داشت و خود را به شکلی وامدار علی بن ابیطالب می‌دانست. چهره رنگ پریده و دگرگونش که گویی تولدی دیگر را برای این بازیگر رقم می‌زد، دیگران را نیز به خود جلب کرده بود. در یکی از صحنه‌ها قرار شد علی آزاد در نقش ابن عباس داخل چادر امام علی(ع) بشود و بیرون آید. قبل از رفتن، او گفت: داوود، من از علی شرم دارم که به چادر او وارد شوم، نمی‌شود صحنه را عوض کنی و مثلا از کنار چادر بگذرم؟ گفتم نه.

و او داخل چادر شد. منتظر بودیم که بازگردد، دقایقی گذشت، خبری نشد، او را صدا کردیم، خبری نبود. داخل چادر شدیم؛ علی آزاد داخل چادر جان‌به‌جان آفرین تسلیم کرده بود... و صحنه‌های باقیمانده را فرد دیگری به جای آن مرحوم بازی کرد.»

 بازی هایی در تاریخ سینما هستند که تکرار نشدنی به نظر می رسند. البته شرایط و مقطع  اجتماعی که فیلم در آن ساخته می شود هم در جریان ماندگاری نقش بازیگران تأثیر بسیاری می گذارد. کمتر کسی می تواند بازی جمشید مشایخی را فیلم «کمال الملک» یا بازی علی نصیریان را در «آقای هالو» و «پستچی» و داریوش ارجمند در فیلم «ناخدا خورشید» فراموش کند. همچنین در سطح سینمای جهان بازی اورسن ولز در فیلم «همشهری کین» مثال زدنی است. پدیده شدن یک بازیگر متأثر از فیلمنامه، نوع هدایت کارگردان، قریحه و استعداد و… است، اما به جز مواردی که توانستند به موفقیت های جهانی برسند، در این سال ها کمتر شاهد پدیده ای در زمینه بازیگری بودیم که بتوانند در ذهن مخاطبان ماندگار شوند. در گزارش شماره گذشته با جمعی از بازیگران و منتقدان صحبت کردیم که هر کدام از زاویه ای به این مسأله نگاه کردند. هانیه توسلی در این خصوص به بانی فیلم گفت: به نظرم در ۱۵ سال گذشته کل سینمای ایران پیشرفت کرده است؛ چون فیلم های ما صاحب اسکار شد و خود اصغر فرهادی پدیده است. در زمینه بازیگری هم شهاب حسینی جایزه ویژه بازیگری جشنواره کن را دریافت کرد و این در سینمای ما سابقه نداشت. حمیدرضا آذرنگ نیز در این رابطه گفت: متأسفانه در جامعه ما نه تنها در عرصه هنر بلکه در عرصه های سیاسی و اقتصادی هم نشان دادیم که مردم شورطلبی هستیم و کمتر اجازه می دهیم که این شور به شعور تبدیل شود. به همین دلیل، برای بسیاری از گزینه های هنری که درخشش فوق العاده ای دارند- با وجود اینکه دریافت واقعی از طرف مخاطب نسبت به آن ها صورت نمی گیرد- از وحشت متهم شدن به بی سوادی، ایستاده دست می زنند، اما در چشم های آن ها می شود ندانستن را فهمید. بهزاد عشقی نیز در این رابطه به بانی فیلم گفت: به نظرم سینمای ما شخصیت پردازی عمیق دهه های پیشین را ندارد؛ یعنی بازیگران بدون عقبه و مسائل لازم نمی تواند بازی درخشانی ارائه دهند. برای بازی درخشان باید نقش و شخصیتی وجود داشته باشد. در حال حاضر سینمای ما ضد شخصیت، روایت و هدفمندی است و در متن چنین سینمایی قطعا شخصیت ماندگار و بازیگران پدیده کم هستند. دوران ما یکبار مصرف است و دیگر ستاره های تراز اول وجود ندارند و دوران متوسط هاست.

ستاره اسکندری:
پدیده بودن یک قریحه ذاتی است

تماشای دوباره سریال «امام علی (ع)» به کارگردانی داود میرباقری نشان دهنده ساختار منسجم، فیلمنامه قوی و بازی‌های به یادماندنی آن است.

سریال «امام علی (ع)» را باید اولین سریال عظیم تاریخی تلویزیون نامید. پیش از ساخت سریال «امام علی (ع)» چند سریال درباره تاریخ اسلام تولید شده بود اماهمه ساختاری ساده و حتی برخی در دکور فیلمبرداری شده بودند. درواقع این سریال اولین تجربه تلویزیون برای تولید سریالی فاخر با مضمون مذهبی و تاریخی بود و راه را برای ساخت سریال های دیگر با همین مضامین باز کرد. هنوز هم پس از ساخت سریال های خوب دیگر در مورد ائمه اطهار(ع) و سریال های قرآنی سریال «امام علی (ع)» جایگاه ویژه در بین مخاطبان دارد و با اینکه کیفیت تصویری آن پس از بیش از بیست سال از پخش قابل مقایسه با سریال‌های جدید نیست، هنوز هم از محبوبیت فراوانی برخوردار است. راز ماندگاری این سریال در چیست؟

طراحی صحنه و لباس خوب

دیالوگ ماندگار:

مالک اشتر: ای کاش می توانستم علی را به روزگاری ببرم که مردم قدرش را بدانند

داریوش ارجمند در نقش «مالک اشتر» از چهره های ماندگار فیلم و سریال ایران است در سریال تاریخی امام علی (ع)