اسطوره سازان تمدن ایرانی

سینمای ایران چند سالی است که دچار مشکل بزرگی به نام فقدان قهرمان در فیلم‌ها شده است. نبود قهرمان از یک سو و روی آوردن فیلمسازان ایرانی به پرداختن به ضدقهرمان و فیلم‌های خنثی، تبعاتی اجتماعی در پی دارد. «محمد دیندار» مستندساز و منتقد سینما، موضوع جایگاه قهرمان در سینما و علت فقدان آن در سینمای ایران را در مستندی به نام «قهرمان من کو؟» مورد بررسی قرار داده است. مستند قهرمان من کو؟ پس از پخش از شبکه افق سیما، با استقبال خوبی روبه‌رو شده و بازخوردهایی را در میان چهره‌های سیاسی، فرهنگی و سینمایی داشته است. دیندار درباره علت اینکه سینمای ایران قهرمان ندارد، توضیح می‌دهد.

سینمای ایران از بدو آغاز تا اوایل دهه ۷۰ سینمایی قهرمان‌محور است، اما از آن دوره به بعد قهرمان کم‌کم از سینما حذف شد. چرا سینمای ما به سمت حذف قهرمان رفت؟
در دهه ۶۰، جامعه در فضای دفاع مقدس بود. میان مردم همدلی وجود داشت و آرمان‌های انقلاب اسلامی در جامعه برقرار بود. همین موضوع قهرمان‌پروری را در سینما رواج می‌داد. شور و شوق و نشاط از جامعه به سینما تزریق می‌شد و متقابلاً سینماگر نیز بر اساس همان نشاط به سوی ساخت فیلم قهرمان‌محور می‌رفت. ولی بعد از دوران دفاع مقدس مسئولان با این بهانه که دوران جنگ و دفاع تمام شده، دیگر به سینمای دفاع مقدس به طور جدی نپرداختند و از سوی دیگر سینما ظاهر روشنفکرانه به خود گرفت و نگاه فیلمسازان ایرانی به سمت جشنواره‌های خارجی فیلم متمایل شد که ضدقهرمان بودند و به دنبال نمایش فضای سیاه از جامعه بودند.

کارگردان فیلم سینمایی «نغمه» در پاسخ به این سوأل که در سینمای غرب و به ویژه سینمای هالیوود تأکید زیادی بر مسأله قهرمان سازی و قهرمان پروری می شود و آیا شما هم در «یتیم خانه ایران» قصد این کار را داشته اید که مثلاً مانند «شیندلر» هالیوودی ها در سینمای ایران قهرمان پروری کنید اظهار داشت: خوشبختانه کشور ما پر از قهرمان است؛ ادبیات ما سراسر پر از قهرمانانی است که از یکایک آن ها می توان چندین و چند فیلم و سریال تولید کرد و اگر امروزه سینمای ما قهرمان ندارد مشکل از سینما، سینماگران و مدیران آن است.  

وی تصریح کرد: متأسفانه امروزه در سینمای ایران به واسطه ساخت برخی آثار به اصطلاح اجتماعی قهرمانان بدل به ضد قهرمان شده اند؛ پیش از وقوع انقلاب اسلامی در سینمای ما متجاوزین ضد قهرمان بودند و کسانی که رقاصه ها را نجات می دادند قهرمان فیلم ها می شدند اما امروزه در سینمای ما متأسفانه وضعیت بسیار اسفبارتر و بغرنج تر شده و ما شاهد آن هستیم که امروزه متجاوزین در سینمای ایران قهرمان شده اند!

طالبی تأکید کرد: شخصیتی مانند «سالار خان» در «یتیم خانه ایران» یک قهرمان ملی میهنی است و ما مشابه این شخصیت را در طول تاریخ پر فراز و نشیب کشورمان کم نداشته ایم و من خوشحالم که این شخصیت توانسته مورد توجه مخاطبان واقع شود.