اسطوره سازان تمدن ایرانی

تأملی در باب بازتولید فرهنگی اسطوره به بهانه پخش سریال جومونگ

دکتر ابراهیم فیاض: اساطیر هر بار با سر و صدا باز می‌گردند. گویا مایلند پیروزی بعدی خود را به یاد انسان معاصر بیاورند. انسانی که تا همین چند دهه پیش فکر می‌کرد اسطوره‌ها را کشته و به دور انداخته است. اسطوره‌ها خیلی دور و در عین حال خیلی نزدیک هستند. ما آنها را مخصوصاً وقتی به سینما می‌رویم، تلویزیون را روشن می‌کنیم و یا کتابی را بازمی‌نماییم در نزدیکی خود احساس می‌کنیم، شاید حتی بیشتر از «در نزدیک خود» . 
از میان همه تمدن‌ها تنها مدرنیته، کمر به زدودن اسطوره بست .مثلاً «وبر» (به نمایندگی از بسیاری متفکران مدرن قبل و بعد از خود) فکر می‌کرد با استیلای عقلانیت، اسطوره از میان رفته و جای خود را با علم تجربی تعویض کرده است. در افسانه‌ها و اساساً جهان افسانه‌ای فاصله‌ای بین انسان و طبیعت وجود نداشت بلکه این دو به صورت بنیادین یکی بودند. ولی در جهان علم تجربی، رابطه انسان و طبیعت، متضاد، متقابل و حتی متخاصم است. شاید به همین خاطر انسان مدرن، طبیعت را سرکوب می‌کند.

نازنین دختر ۱۹ساله‌ای است که تمام زندگیش عشق به کره جنوبی است. او روی کوله‌پشتی و پولیوری که پوشیده برچسب‌هایی به زبان کره‌‌ای زده. او حالا دو سال است که تصمیم گرفته از ایران برود و در سئول زندگی کند.
به گزارش روزنامه ایران، هفته‌ای سه بار با مادرش به کلاس خصوصی زبان کره‌ای می‌رود و هر روز با گوش کردن به آهنگ‌ها و دیدن سریال‌ها تمرین می‌کند. او دلباخته خواننده‌ها و بازیگران کره‌ای است و اتاقش پر از عکس‌های آنها. اما این داستان تنها داستان نازنین نیست.

به گفته روانشناسانی که با آنها صحبت کرده‌ام دختران و پسران جوان زیادی در ایران عاشق کره جنوبی هستند. دختران و پسرانی که تمام آرزویشان دیدن هنرمندان کره‌ای است و شاید بهتر باشد بگویم؛ کره‌ای شدن. این روانشناسان تأیید می‌کنند که با تب کره‌ای شدن مواجه هستیم تا جایی که حتی بعضی‌ها می‌خواهند عمل تغییر جنسیت بدهند تا شاید از این طریق بیشتر شبیه کره‌ای‌ها شوند. در این مرحله است که پدران و مادران ناچار از مراجعه به روانشناسان هستند. در این جلسات بزودی مشخص می‌شود که ادعای مطابق نبودن روح و جسم درست نیست و نیازی هم به عمل تغییر جنسیت نیست، بلکه ریشه قضیه خیلی ساده در هیجان کره‌ای شدن است. کره‌ای شدن؟ چرا و به چه دلیل؟
اولین پرده از داستان عشق ایرانی‌ها به کره جنوبی از سریال‌های تلویزیونی شروع شد. سریال‌هایی که هر شب مردم را پای تلویزیون میخکوب می‌کرد. قصه‌هایی از مردان دلیر و جنگجو یا زنانی که پا به پای مردها کار می‌کردند. «جواهری در قصر» و «امپراطور دریا» با بازیگرانی که بسرعت به دل مردم راه پیدا می‌کردند تب کره را در ایران شعله ور کردند. آن زمان تی‌شرت‌ها و عکس‌های این بازیگران بخوبی به فروش می‌رفت و رستوران‌های آسیای شرقی تهران هر روز شلوغ‌تر می‌شد.

افسانه بادها / پخش شده از شبکه سه سیما 1389

بازگشت نوه جومونگ بعد از دو سال
بعد از موفقیت و استقبال چشمگیر مخاطبان از سریال «افسانه جومونگ»، سال 2008، قسمت دوم آن با نام «امپراتور بادها» در 36 قسمت ساخته شد. «امپراتور بادها» درباره زندگی نوه «جومونگ» با نام «موهیول» ساخته شد و نقش آن را سونگ ایل گوک، بازیگر نقش جومونگ ایفا کرد.
ایل گوک، دو سال بعد از بازی در نقش جومونگ برای این کار دعوت شد. این سریال با وجود علاقه مخاطبان به جومونگ نتوانست به اندازه افسانه جومونگ نزد مخاطب ایرانی موفقیت کسب کند. البته کانگ ایل سو، کارگردان این سریال هم بر این باور بود که جذابیت های عاطفی در سرزمین بادها کمتر از افسانه جومونگ است. البته نسخه دی ویدی این سریال در شبکه قاچاق ویدوئویی با استقبال خوبی روبرو شد.

فکر نکنید فقط کره سریال های افسانه ای داره. سریال افسانه سلطان و شبان یکی از شاهکارها و جاذبه های سینمای ایران قبل ورود کره به این حوزه است. ژانری که اتفاقا می توانست بازار جهانی هم داشته باشد.

خلاصه داستان سریال افسانه سلطان و شبان
سلطانی کوته‌فکر و خوشگذران کابوس عجیبی می‌بیند و خوابگزار اعظم تعبیر آنرا تیرهای بلایی می‌داند که در تاریخ معینی از ماه بر سرش فرود خواهند آمد. سلطان از این موضوع وحشت کرده و در بستر بیماری می‌افتد. وزیر اعظم، سلطان بانو و خوابگزار اعظم راه‌حل این مشکل را جایگزین کردن شخص دیگری به جای سلطان می‌دانند تا خطر بگذرد. پس همای سعادت را رها می‌سازند و پرنده بر شانهٔ شبان ساده‌دلی فرود می‌آید که شباهت غیر قابل تصوری به سلطان دارد.

شبان را به قصر آورده و ردای سلطانی بر او می‌پوشانند و سلطان را نیز در جامهٔ شبانی به ده او می‌فرستند. تلخک و دوست کاتبش که متوجهٔ تغییر رفتار سلطان شده‌اند به جستجوی حقیقت می‌پردازند و تلخک جانش را در این راه از دست می‌دهد. کاتب که به ماهیت اصلی سلطان جدید پی برده است او را از اصل ماجرا باخبر می‌سازد و با هم نقشه‌ای برای از بین بردن درباریان و رهایی زندانیان طرح می‌کنند. وزیر اعظم کشته می‌شود و سلطان بانو خودکشی می‌کند. از سوی دیگر سلطان اصلی که عادت به زندگی روستایی ندارد در ده شیرزاد شبان خرابکاری به بارآورده و پس از دریافت کتکی مفصل، توسط اهالی از ده رانده می‌شود. در این میان خوابگزار اعظم مژده می‌آورد که آن تاریخ شوم گذشته و جان سلطان از تیرهای بلا در امان مانده است. سلطان و خوابگزار به قصر باز می‌گردند و کاتب به استقبالشان می‌آید. سلطان که از این موضوع تعجب کرده سراغ درباریان و ملازمانش را می‌گیرد و پاسخ می‌شنود که همگی در سیاهچال هستند. سپس کاتب با لبخندی درهای تالار را گشوده و زندانیان رها شده از بند با تیغ‌هایی بران به سمت سلطان حمله‌ور می‌شوند. کابوس سلطان به حقیقت پیوسته است.

بخشی از بیانات رهبری در جمع عوامل فیلم شیار 143

شما مى‌بینید که این حضرات کُره‌اى‌ها -من از کار اینها خوشم مى‌آید- تاریخ ندارند؛ لذا میگویند «افسانه‌ى جومونگ»، افسانه‌ى فلان. یعنى از اوّل حساب را تسویه میکنند؛ [میگویند] افسانه است، واقعیّت نیست. یک‌چیزى در مى‌آورند، یک تاریخ براى گذشته‌ى خودشان درست میکنند، که

وقتى یک جوان کُره‌اى به این فداکارى‌ها و به این شجاعتها و به این کارهاى عجیب غریبِ سینمایى نگاه میکند،

خب احساس هیجان میکند، احساس هویّت میکند، احساس افتخار میکند.

ما اینها را در واقعیّت زندگى خودمان داریم، اتّفاق افتاده، پیش آمده؛ چرا از اینها استفاده نمیکنیم؟

به‌نظر من یک قصور بزرگى - نمیگوییم تقصیر؛ لااقل قصور بزرگى - اتّفاق افتاده است، باید جبران بشود.

سریال افسانه جومونگ از آوریل ۲۰۰۶ تا مارس۲۰۰۷در شبکه کره‌ای ام‌بی‌سی به نمایش درآمد. این سریال در ایران با نام افسانه جومونگ پخش شده و داستان آن در مورد زندگی جومونگ بنیان‌گذار دودمان گوگوریو است که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۶۶۸میلادی بر منچوری و بخش شمالی شبه‌جزیره کره حکومت می‌کرد.

در ابتدا بنا بود مجموعه در۷۰قسمت پخش شود که با استقبال مردم، ام‌بی‌سی آن را به ۸۱ قسمت افزایش داد.

حق پخش تلویزیونی این سریال به قیمت ۸ میلیون دلار در مارس۲۰۰۶ به شبکه‌های محلی در ژاپن، تایوان، هنگ کنگ، ویتنام، تایلند، سنگاپور، فیلیپین، مالزی و برونئی فروخته شد. این سریال از شبکه AZN در آمریکا به نمایش درآمد. ترجمه‌ی این سریال در ایران تا قسمت نهم مستقیما از زبان کره‌ای صورت گرفت و مابقی قسمت‌ها از روی زیرنویس انگلیسی (با ترجمه‌ی سیما طاهباز) ترجمه شده‌اند.

این سریال ابتدا در ایران از طریق شبکه سه پخش شد و در حال باز پخش از شبکه تماشا سیمای جمهوری اسلامی ایران در تابستان و پاییز ١٣٩٢ و چند شبکه استانی دیگر بود.