اسطوره سازان تمدن ایرانی

در دهه‌ی پنجاه میلادی، ادبیات فانتزی حماسی با یک معجزه روبه‌رو می‌شود: «ارباب حلقه‌ها». یک سه‌گانه بسیار قدرتمند از یکی از نوابغ ادبی جهان: جی. آر. آر. تالکین. خیلی زود این سه‌گانه در بین مخاطبان جوان و نوجوان ادبیات فانتزی به شهرت و محبوبیت می‌رسد. قدرت تالکین در تصویرسازی یک دنیای مشابه ولی متفاوت با دنیای واقعی، دانش بی‌اندازه او در زمینه اساطیر جهان و نبوغ او در خلق یک زبان تازه باعث شد که کتاب خیلی زود تبدیل به یکی از قله‌های ادبیات جهان، و یکی از پرفروش‌ترین رمان‌های تاریخ (با حدود ۱۵۰ میلیون فروخته شده) بشود.

با گذر سال‌ها، ارباب حلقه‌ها محبوبیت بیشتری پیدا کرد و باعث شد که حول این شاهکار تالکین یک اجتماع بزرگ تشکیل بشود. اجتماعی که تک تک داستان‌های این مجموعه را حفظ بود، با زبان اختراعی تالکین حرف می‌زد و اجازه هیچ‌گونه تغییر یا بی‌احترامی به این دنیا را نمی‌داد. این اجتماع و بزرگی رمان تالکین باعث شده بود که بسیاری از کارگردان‌ها و افرادی که قصد اقتباس یا الهام از این مجموعه را داشتند عقب بکشند و به خود اجازه نزدیک شدن به دنیای تالکین را ندهند. تا آنکه با شروع قرن جدید، کارگردان نسبتاً جوان و کم‌تجربه پیتر جکسون اعلام کرد که قصد دارد یک سه‌گانه سینمایی بر اساس سه‌گانه تالکین بسازد و اولین فیلم این سه‌گانه با نام «ارباب حلقه‌ها: یاران حلقه» در سال ۲۰۰۱ اکران می‌شود.

با وجود اینکه جکسون با کمک همسرش فرن والش فیلم‌نامه‌ی این فیلم را نوشته، ولی داستان و شخصیت‌ها و حتی تا مقدار زیادی دیالوگ‌های فیلم مستقیم از روی رمان تالکین برداشته شده. بنابراین نمی‌توان او را در زمینه داستان یا روند دادن اطلاعات مقصر دانست. تالکین داستان را با هدف ادامه دادن نوشته، بنابراین قسمت اول بیشتر از هرچیزی برای طرح کردن سوال‌هایی است که قرار است در قسمت‌های آینده به آن پاسخ دهد. با این‌حال، قسمت اول وظیفه دیگری نیز دارد، و آن نیز معرفی کردن شخصیت‌های اصلی است. بنابراین می‌شود گفت که قسمت اول بیش از هر چیزی یک مقدمه است. ما قرار است در قسمت اول شخصیت‌ها را بشناسیم، درباره وقایع چند سوال بپرسیم و سپس در قسمت‌های بعدی شاهد کنش‌های این شخصیت‌ها و پاسخ به این سوالات باشیم. بنابراین نمی‌توان زیاد درباره داستان در این فیلم بحث کرد.

ولی با انتشار خبر اکران فیلم، مخاطبان و طرفداران تالکین یک سوال بزرگ داشتند: چه کسانی قرار است شخصیت‌های تالکین را بازی کنند؟ یکی از نکات بسیار مثبت سه‌گانه تالکین در تصویرسازی و خلق شخصیت‌ها بود. تالکین هر شخصیت را با جزئیات زیادی توضیح داده و به قدری شخصیت‌ها را خوب معرفی کرده که برای مخاطب یک تصویر ناشکستنی به وجود می‌آید. بنابراین تیم سازنده یاران حلقه باید بازیگران را با دقت خاصی انتخاب می‌کرد، چون اگر مخاطب نمی‌توانست  شخصیت‌های تالکین را در این بازیگران ببیند، هر سه فیلم به یک اندازه ضرر می‌کردند.

خوشبختانه این مقدار دقت و ترس همزمان باعث شد که تیم بازیگری بسیار قدرتمندی برای این سه‌گانه مشخص شود. از بازیگران کهنه‌کاری مانند ایان مک‌کلن و کریستوفر لی گرفته تا بازیگران نسبتاً ناشناس مانند اورلاندو بلوم و ویگو مورتنسن در کنار هم در این فیلم جمع شده‌اند و با کمک توضیحات جامع تالکین و قدرت جکسون در هدایت بازیگرانش، نه تنها بازیگران کاملاً شبیه به آن‌چه تالکین در رمان‌هایش طراحی کرده نمایش داده شدند، بلکه هر کدام از آن‌ها قدرت بازیگری خود را به نمایش می‌کشد و باعث می‌شود که فیلم مملو از بازی‌های خوب از بازیگران خوب شود.

ولی با این‌حال، بزرگترین دستاورد یاران حلقه در چیز دیگری بود. در یاران حلقه ما با قسمت اول سفر فرودو، قهرمان داستان،  مواجه می‌شویم که حلقه‌ی سائورون، یکی از خادمان اصلی تاریکی اصلی، را به دست آورده و حال باید برای نابود کردن آن به قلب قلمرو سائورون برود. در این راه او با افراد زیادی همراه می‌شود که «یاران حلقه» را تشکیل می‌دهند. یکی از مشکلاتی که بسیاری از فیلمسازان و مخاطبان با اقتباس‌ کردن از رمان تالکین داشتند، این بود که برخی از تصاویری که تالکین قصد نمایش آن‌ها را داشت به راحتی قابل ساخت نبود.

در اینجا، جکسون قدرت کارگردانی و قدرت استفاده خودش از جلوه‌های ویژه را نمایان می‌کند. در این قسمت از رمان، نبردهای زیادی رخ نمی‌دهد برای همین نسبتاً ساده‌تر از دیگر قسمت‌ها است ولی با اینحال تصاویر دیگری مانند نشان دادن قد هابیت‌ها در مقایسه با دیگر افراد و شهرهای بزرگ و برج‌های بلند نیز وجود دارند که باید نمایش داده شوند. جکسون با میکس خوب جلوه‌های ویژه کامپیوتری و استفاده از حقه‌های بصری (مانند جلو یا عقب بودن بازیگران برای نشان دادن قد و یا استفاده از مدل‌های کوچک برای نشان دادن شهرهای بزرگ) که پیش از او معمولاً در سینمای علمی تخیلی رواج داشت تصاویر تالکین را نمایان می‌کند.

در نهایت باید گفت که یاران حلقه، فیلمی بسیار تاثیرگذار در سینمای فانتزی و در کل تاریخ سینما بود. نه تنها نشان داد که می‌توان به تعادلی خوب میان جلوه‌های ویژه کامپیوتری و میدانی رسید، بلکه می‌توان یک داستان پیچیده و بزرگ مانند ارباب حلقه‌های تالکین را با حفظ روح و تصاویر به روی پرده نقره‌ای آورد.