اسطوره سازان تمدن ایرانی

بهزاد عشقی منتقد و مدرس سینما به تازگی ۲ کتاب تازه خود در ترسیم الگوشناسی و جریان‌شناسی تاریخی سینمای ایران را روانه بازار کرد. هر ۲ کتاب در نشر نگاه و در مهر ۱۳۹۹ خورشیدی منتشر و برای علاقه‌مندان به آثار تحلیلی سینما قابل تهیه است.

کتاب های سینمایی در سال های گذشته به طور عمده در چند حوزه محدود منتشر می شوند: گروهی در برگیرنده نقد و تحلیل منتقدان سینمایی است که در طول این سال ها در جراید و نشریات نگاشته شده است، برخی دیگر نیز به ترجمه و بازنشر برخی فیلمنامه‌های پرفروش و همچنین اقتباس های ادبی مرتبط می شود. در این میان جای کتاب های تحلیلی که به بررسی الگوهای مرسوم در سینمای ایران می پردازد و جریان های پرطرفدار تاریخ سینما را مورد واکاوی قرار می دهد، خالی بود. بهزاد عشقی که بیشتر در میان مخاطبان سینما به نقد آثار سینمایی، تلویزیونی و بخصوص نمایش های تئاتر شهرت دارد در جدیدترین آثارش که همزمان منتشر شد به ترسیم و بررسی این دوران و تحلیل افت و خیزها، فراز و فرودها و بطورکلی جریان شناسی یکی از دوره های مهم تاریخ سینمای ایران و دلایل محبوبیت فیلم ها با تکیه بر تشریح الگوها پرداخته است.

۲ کتاب «عشق سال های فیلمفارسی و نوزایی سینمای ایران» و «کهن الگوهای سینمای ایران» نوشته بهزاد عشقی در اوایل مهر ۱۳۹۹ خورشیدی به وسیله نشر نگاه به چاپ رسید. در کتاب نخست نوزایی سینمای ایران از بطن سینمای فیلمفارسی و بر آمدن فیلمسازان تاریخ سازی چون مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی و دیگران، با نگاهی جامعه‌شناختی مورد واکاوی قرار می‌گیرد.
در این کتاب مباحثی چون شخصیت‌های ماندگار و اقتباس ادبی، سینمای خیابانی و ناتورالیسم ایرانی، شیدایی و عقلانیت مدرن و سینمای پرویز کیمیاوی، سیاست حذف و بازی کی بود کی بود من نبودم، ستاره مرده است و دیگر نمی‌میرد، از کیارستمی استالین نسازیم، دروغ خوانی و تاریخ، ارجاع‌های فرهادی و گفتگوهای بینامتنی و... طرح شده است. «ما این داستان را از واپسین سال‌های دهه چهل شروع می‌کنیم و تا به امروز می‌رسیم که سینمای هنری ایران به مهم ترین سفیر فرهنگی این سرزمین در محافل جهانی بدل شده است.»

لفظ فیلمفارسی به دلیل آن‌که بر پدیدهٔ مستقلی دلالت دارد که نه فیلم است و نه فارسی، بسیار هوشمندانه وضع شده است.

هم‌چنان‌که از ظاهر کلمه بر می‌آید، این پدیده ملغمه‌یی است از فیلم و فارسی که در ترکیب، ماهیتی دیگر گونه و مستقل یافته است. اگر این پدیده را به صرف گویش فارسی و استفاده از اجزای برگرفته از زندگی ایران، متعلق به ایران یا منحصر به ایران بدانیم خطا کرده‌ایم. شاید فیلمفارسی به دلیل ظاهر ایرانی‌اش ما را دچار توهم کند که بر نوعی هویت ملی دلالت دارد، اما اصلی‌ترین ویژگی فیلمفارسی همان انتزاع قالب از محتواست و همین امر است که به آن هویتی هیچ جایی یا بهتر بگوییم هر جایی می‌بخشد؛ چنان که این ویژگی سبب می‌شود که عرصهٔ ظهور فیلمفارسی به سینما محدود نشود و به حیطهٔ ویدیو و تلویزیون هم گسترش یابد. در این مقاله سعی در بیان فیلمفارسی و ویژگی‌های آن داریم و این‌که دلایل فیلمفارسی بودن چیست.

فیلمفارسی چیست؟

نشر ساقی مجموعه «فیلمفارسی» را که شامل مجموعه درس گفتارهای سینمایی سید حسن حسینی است را در قالب ۴ دیویدی منتشر کرد.

عبدالرضا نعمت‌اللهی، مجری طرح «فیلمفارسی» در گفت‌وگو با نسنیم از چاپ این محصول خبر داد و گفت: «فیلمفارسی» نخستین محصول از مجموعه ویدئویی درس‌گفتارهای سینمایی انتشارات ساقی به روایت سید حسن حسینی است. این محصول در قالب 4 دی وی دی و به مدت 1070 دقیقه آماده شده است و به زودی عرضه می‌شود. همچنین جزوه مکتوبی با عنوان «سالشمار فیلمفارسی» به دی وی دی ها ضمیمه شده است.

بهترین فیلم های سینمای ایران را به سادگی به دو گروه قبل و بعد از انقلاب می‌توان تقسیم کرد٬ اما تهیه لیستی از بهترین فیلم های سینمای ایران مشکل است٬ آنهم با وجود کارگردان‌ها و سینماگران کاربلدی که علاوه دانش آکادمیک٬ از دستیاری کارگردانان بزرگ نیز تجربه کسب کردند. در لیست بیست تایی که از بهترین فیلم های سینمای ایران با شما به اشتراک خواهیم گذاشت تلاش کردیم از هر یک از این کارگردان‌ها حداقل یک اثر را معرفی کنیم تا با دنیای فیلم‌های هنری دهه سی تا پنجاه بیشتر آشنا شوید.

بهترین فیلم های سینمای ایران قبل از انقلاب
۱- قیصر – ماندگارترین فیلم سینمای ایران