اسطوره سازان تمدن ایرانی

تلماسه(Dune) نام اثری پرآوازه، مشهور و پرحاشیه است، قدرتمند در ادبیات داستانی اما ضعیف در اثر اقتباسی سینمایی خود. این اثر را می‌توان صریح‌ترین اثر دربارۀ امام زمان حضرت مهدی(ع) دانست که رسما نام شخصیت اول آن مهدی یا لسان الغیب است و در نامی که قبیلۀ یا طایفۀ فرمن‌ها به او می‌دهند، نامِ اصول دارد. اصول یا مهدی نه به این معنا که این دو نام ترجمه باشند، بلکه در اصل کتاب و در فیلم با همین لفظ خطاب می‌شود.

فیلم تلماسه روایت جهانی حدود 21 هزار سال بعد از الآن است که در شش کتابی که فرانک هربت آن را نگاشته است می‌آید، البته داستانی که او روایت می‌کند بسیار طولانی‌تر از چیزی است که در فیلم نمایش داده می‌شود و فیلم تنها بخش کوتاهی از داستان تا انتهای جلد اول کتاب تلماسه است.

اشیاء و اشخاص فیلم همگی نماینده‌ و تمثیلی از جهان واقعی هستند، فرمن‌ها که گروهی با پوشش عربی هستند و در صحرای شنی زندگی می‌کنند، همان اعراب هستند، هارکونن‌ها که رهبر آن‌ها بارون ولادیمیر نام دارد، در واقع روس‌ها هستند و گروهی که مهدی یا لسان الغیب با نام اصلی پال از آن‌ها است، انگلیسی‌ها یا غربی‌ها هستند که هنگام ورود آن‌ها به سیارۀ آراکیس شخصی «بگ پایپ» ساز مشهور اسکاتلندی می‌نوازد و درگیری تمام این افراد بر اثر ماده‌ای به نام «اسپایس» است که تنها در سیارۀ آراکیس پیدا می‌شود که این ماده به عنوان سوخت اصلی سفرهای بین سیاره‌ای است.

این‌ها مفاهیمی است که در ابتدای تماشای فیلم متوجه آن‌ها می‌شویم، اما در لایۀ زیرین اهمیت سوژۀ امام زمان شیعیان و تخریب منجی، به قدری مهم است که این موضوع دستاویز ساخت یکی از مهم‌ترین و پرهزینه‌ترین فیلم‌های هالیوود شده است. این نقد در حالی نوشته می‌شود که حدود 50 روز از اولینِ روز اکران قسمت دوم سینمایی فیلم تلماسه می‌گذرد.

داستان فیلم تلماسه باید طی سریال ساخته می‌شد

دنی ویلنوو با جاه‌طلبی می‌خواهد پا جای پای کریستوفر نولان بگذارد که خود او هم در سودای “کوبریک شدن” سیر می‌کند. فیلم‌های اخیر دنی ویلنوو، یکی از یکی پرریسک‌تر و عظیم‌ترند. ساختن دنباله‌ای موفق برای «بلید رانر» واقعا جرئت زیادی می‌خواست که ویلنوو ثابت کرده از این لحاظ یدی طولیٰ دارد! اکنون نیز به سراغ اقتباس از رمان محبوبی رفته که آن‌قدر جزئیات دارد و آن‌قدر جهانش منحصر بفرد است که آلخاندرو خودروفسکی و دیوید لینچ هم نتوانستند از این آزمون سربلند بیرون بیایند! باید بگویم دنی ویلنوو علی‌رغم تمام ضعف‌ها که بدان اشاره خواهم کرد، موفق شده است که حتی در همین پارت اول طولانی «تل‌ماسه» که فقط بخشی از داستان رمان را در خود دارد، مهارت و نبوغ زیادی از خودش نشان بدهد و تجربه‌ای ناب برای سینمادوستان امروز مهیا کند. او در معماری فیلمنامه چندان موفق نبوده اما در فضاسازی و طراحی جلوه‌های دیداری جهان «تل‌ماسه» چنان معجزه کرده که برآیند کار دوست داشتنی از آب درآمده است.

«تلماسه ۲» به دلیل حذف تاثیر خاورمیانه و شمال آفریقا در فیلم با انتقاد روبه‌رو و از آن به عنوان «فرصتی از دست رفته» برای هالیوود یاد شده که فرهنگ عرب و مسلمان را حذف کرده است.

به گزارش 24 آنلاین به نقل از ورایتی، منتقدان سراسر جهان اولین قسمت از برداشت دنی ویلنوو از رمان کلاسیک علمی تخیلی فرانک هربرت در سال ۱۹۶۵ را که درباره بت‌های دروغین، امپریالیسم و تاثیر مذهب بود و سال ۲۰۲۱ اکران شد، ستایش کردند. اکنون، ۳ سال بعد، نقدها برای دنباله‌ای که مدت‌ها منتظرش بودند، باز هم جدی است. اما علی‌رغم تمجید از فیلمبرداری و جلوه‌های بصری خیره‌کننده فیلم، «تلماسه: قسمت دوم» توسط برخی از مفسران به دلیل ناتوانی در ارایه مناسب تاثیرات و تفسیر کتاب درباره خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) و امپریالیسم غربی مورد انتقاد قرار می‌گیرد. این منتقدان طیف وسیعی از مخالفت‌ها را ارایه می‌کنند، از جمله کوتاهی در تولید فیلم با بهره گرفتن از بازیگران «مِنایی» در نقش‌های اصلی و همچنین کم توجهی به بخش‌هایی از داستان که درباره تاثیر خاورمیانه و شمال آفریقا است.

ساخت فیلم سوم «تلماسه» به کارگردانی دنی ویلنوو تایید شد و مشخص شد که فیلم بعدتر او هم «جنگ هسته‌ای: یک سناریو» خواهد بود.
به گزارش مهر به نقل از ورایتی، پس از موفقیت «تلماسه: قسمت دوم»، کارگردان آن دنی ویلنوو ۲ پروژه بعدی خود را پیدا کرده است.
این فیلمساز در حال مذاکره است تا با همکاری دوباره با کمپانی «لجندری» از کتاب برنده جایزه پولیتزر «جنگ هسته‌ای: یک سناریو» نوشته آنی یاکوبسن اقتباس کند. این کمپانی همچنین تایید کرد که برای ساخت سومین فیلم «تلماسه» با ویلنوو همکاری می‌کند.
«لجندری» امتیاز ساخت یک فیلم بلند از کتاب غیرداستانی یاکوبسن را در دست دارد و ویلنوو در حال مذاکره با این استودیو برای تولید، اقتباس و یا کارگردانی آن است.

تل ماسه یک آینده نگاری مرکب از سیاست، مذهب و اساطیر است که طرح‌واره‌ای از تمدن‌سازی بر اساس ظهور منجی را نشان می‌دهد. اما این منجی همان منجی ادیان الهی است یا بیشتر از آن بهره‌مند شده و شکل خاص دیگری از منجی را نشان می‌دهد؟
تل ماسه را باید سناریویی خواند که پیام نهایی‌اش تازه نیست و مانند آن فراوان است اما امتیاز آن در سبک و پرداخت متناسب با محتوا و البته شکل روایت جدیدش در ناجی بودن غرب در خاورمیانه و استثمار غیرمستقیم فرهنگی است.