اسطوره سازان تمدن ایرانی

از تماشای فیلم‌های ابرقهرمانی هالیوودی درباره کسی که یک‌تنه دنیا را نجات می‌دهد و زنی را شیفته خود می‌کند خسته شده‌اید؟ دنبال آثار فاخری از کشورها و فرهنگ‌های دیگر هستید که به قدرت تخیلتان مجال گسترش بدهند و با تماشای آنها بتوانید دنیا را از دریچه‌ای جدید بنگرید؟ اگر جوابتان به این سؤال‌ها مثبت است، این مقاله مخصوص شماست. در ادامه می‌خواهیم چند عنوان از بهترین فیلم های روسی را معرفی کنیم. ملاک انتخاب و رتبه‌بندی فیلم‌ها امتیاز دریافتی آنها از کاربران وب‌سایت IMDb بوده است و البته تأثیری که بر سینمای جهان گذاشته‌اند.

10. لِوایاتان (Leviathan)

درباره فیلم لوایاتان

لِوایاتان فیلمی است خوش‌ساخت و زیبا که محور اصلی داستان آن درباره مسائل و مشکلات سیاسی‌اجتماعی در روسیه است. این فیلم با سبک خاصی که منحصر به کارگردان مستعد و هنرمندش است، بدون تعارف پرده از فساد سیاسی و واقعیت‌های مرتبط با آن برمی‌دارد.

داستان فیلم درباره مردی است که می‌خواهد به هر قیمتی خانه‌اش را حفظ کند و اجازه ندهد شهردار فاسد یکی از مناطق ساحلی روسیه دستور تخریب آن را صادر کند. لوایاتان در سالی که اکران شد در بخش بهترین فیلم خارجی نامزد دریافت جایزه اسکار شد و به باور بسیاری از منتقدان و علاقه‌مندان سینما، از بهترین فیلم های روسیه در دوران معاصر است.

۹. ۱۲ (12)

درباره فیلم ۱۲

فیلم ۱۲ یکی دیگر از آثار فاخر سینمای مدرن روسیه و از بهترین فیلم های روسی است. داستان آن اقتباسی است آزاد از فیلم «۱۲ مرد خشمگین»، یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ و ساخته سیدنی لومت (Sidney Lumet)، کارگردان پرآوازه آمریکایی. نکته جالب‌توجه درباره فیلم آن است که نیکیتا میخالکوف هم این اثر را کارگردانی کرده، هم فیلم‌نامه آن را نوشته و هم در آن بازی کرده است. این فیلم روسی نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم خارجی مراسم اسکار شد و یکی از محبوب‌ترین فیلم های روسی در میان آمریکایی‌ها و اروپایی‌هاست.

داستان فیلم ۱۲ درباره نوجوانی چچنی است که به‌اتهام قتل ناپدری‌اش در صحنه دادگاه و در حضور هیئت‌منصفه‌ای است که باید راجع‌ به سرنوشت او تصمیم بگیرند. در ابتدای امر این‌طور به نظر می‌رسد که نوجوان گناهکار و قاتل است، اما به‌مرور که داستان پیش می‌رود، مسائل پیچیده و اعضای هیئت‌منصفه دچار شک و تردید می‌شوند.

۸. برادر (Brother)

درباره فیلم برادر، از بهترین فیلم های روسی

«برادر» فیلم خوش‌ساخت و زیبای دیگری است از سینمای روسیه که بی‌شباهت به فیلم‌های گانگستری آمریکایی نیست. داستان فیلم مربوط به زمانی می‌شود که فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به‌تازگی رخ داده بود و بی‌قانونی و جرم و جنایت در سرتاسر روسیه بیداد می‌کرد. جوانی که پیش از فروپاشی در ارتش خدمت می‌کرده است، در این دنیای بی‌قانونی عضو یکی از دارودسته‌های خلافکار شهر سن پترزبورگ می‌شود و از دریچه نگاه او شاهد خشونت و بی‌رحمی آن دوران خواهیم بود.

فیلم برادر به‌خاطر فیلم‌برداری فوق‌العاده هنرمندانه و واقعیت‌هایی که از وضعیت شهرهای روسیه پس از فروپاشی شوروی به تصویر می‌کشد، بسیار ستایش شده و تحسین علاقه‌مندان به سینما و منتقدان را برانگیخته است.

۷. رزم‌ناوِ پوتمکین (Battleship Potemkin)

درباره فیلم رزم‌ناوِ پوتمکین

رزم‌ناو پوتمکین بدون شک یکی از بهترین فیلم های روسی است و از آثار فاخر کلاسیک در این کشور و سینمای جهان محسوب می‌شود.

داستان فیلم به سال ۱۹۰۵ و گیرودار انقلاب روسیه برمی‌گردد و درباره خدمه رزم‌ناوی است به‌نام پوتمکین که علیه افسران ستمگر و بی‌رحمشان شورش می‌کنند، شورشی که به خیابان‌های شهر کشیده می‌شود و به قتل‌عام مردم بی‌نوا توسط نیروهای پلیس می‌انجامد.

آیزنشتاین از بزرگ‌ترین فیلم‌سازان روسیه و جهان است و خیلی‌ها رزم‌ناوِ پوتمکین را بهترین اثر او می‌دانند. اثری که در سال‌های آتی الهام‌بخش ساخت فیلم‌های بسیاری در نقاط مختلف جهان شد.

البته باید خاطرنشان کرد که این فیلم صامت و سیاه‌وسفید است، پس فقط در صورتی دیدن آن را به شما پیشنهاد می‌کنیم که دنبال آثار خاص و ناب سینمایی باشید. اگر صرفا جنبه سرگرمی را مدنظر دارید، شاید این فیلم پیشنهاد مناسبی برای شما نباشد.

۶. سولاریس (Solaris)

درباره فیلم سولاریس، از بهترین فیلم های روسی

شاید نام هیچ کارگردان روسی دیگری به‌اندازه آندری تارکوفسکی در عرصه‌های جهانی مطرح نشده باشد. فیلم‌های او فضایی فوق‌العاده خاص، شاعرانه و هنرمندانه دارند و بسیار تأمل‌برانگیز هستند. هرچند مناسب تمام اقشار جامعه و مخاطبان سینما نیستند و هر کسی از تماشای آنها لذت نخواهد برد.

سولاریس یکی از نخستین فیلم‌هایی است که نام تارکوفسکی را بر سر زبان‌ها انداخت. داستان آن بر اساس رمانی به همین نام نوشته استانیسلاو لم (Stanisław Lem)، نویسنده لهستانی، و درباره روان‌شناسی است که به ایستگاهی فضایی در سیاره‌ای تازه‌کشف‌شده به‌نام سولاریس فرستاده می‌شود تا مرحمی باشد بر مشکلات روحی و روانی فضانوردانی که در این ایستگاه حضور دارند.

تارکوفسکی در این فیلم نیز، برخلاف آنچه در فیلم‌های ژانر علمی‌تخیلی سینمای غرب معمولا شاهدش هستیم، به‌جای تمرکز بر فناوری و اثرات آن، داستانش را بهانه‌ای می‌کند برای سفری به اعماق روح و روان آدمی.

۵. آینه (Mirror)

درباره فیلم آینه

آینه یکی دیگر از بهترین فیلم های روسی ساخته آندری تارکوفسکی است و به‌باور بسیاری از منتقدان سینما، بهترین فیلم تاریخ سینمای روسیه است. به‌رغم اظهارنظرهای منفی راجع‌ به فیلم که در اوایل دوران اکران آن مطرح می‌شدند (داستان غیرخطی و پیچیدگی‌های دیگری که مخاطب فیلم را سردرگم می‌کند)، در حال حاضر برخی از منتقدان این اثر فوق‌العاده را مثل شعری می‌دانند که به‌ طرزی شگفت‌انگیز در قاب دوربین فیلم‌برداری ثبت شده است.

داستان این فیلم درباره شاعری است در اوان چهل‌سالگی که در حال مرگ است و خاطرات گذشته‌اش را به یاد می‌آورد و مرور می‌کند: کودکی‌اش، رابطه‌اش با مادرش، تأثیر سیاست‌های رژیم شوروی بر زندگی مردم و خاطراتی نظیر اینها.

۴. اِستاکر (Stalker)

درباره فیلم استاکر، از بهترین فیلم های روسی

استاکر آخرین اثری است که از آندری تارکوسفکی، این کارگردان صاحب‌نام روسی، در این فهرست معرفی می‌شود. این فیلم ترکیبی است خاص و هنرمندانه از ژانر علمی‌تخیلی و درون‌مایه‌های فلسفی و روان‌شناختی که فقط خودِ تارکوسفکی از پس انجام آن برمی‌آید.

داستان استاکر درباره مکانی است اسرارآمیز که به‌تازگی پیدا شده است و اهالی شهری که در نزدیکی آن زندگی می‌کنند به آن می‌گویند «منطقه» (the Zone). این منطقه تحت پوشش شدید امنیتی است و اتاقی در آن وجود دارد که با ورود به آن، دست‌نیافتنی‌ترین و عمیق‌ترین خواسته‌های انسان برآورده خواهد شد. اگر کسی بخواهد خطر ورود به منطقه را به جان بخرند، راهنمایی او را به منطقه خواهد برد که اهالی به او لقب «استاکر» داده‌اند.

۳. جنگ و صلح (War and Peace)

درباره فیلم جنگ و صلح ۱۹۶۵

حتما نام رمان جنگ و صلح نوشته لئو تولستوی را شنیده‌اید. این فیلم اقتباسی است از این اثر کلاسیک ادبیات روسیه. اما چطور می‌توان رمانی به این حجیمی و به این عظمت را در قالب فیلمی سینمایی درآورد؟ سرگی بوندارچوک برای انجام این کار فیلمش را در چهار قسمت جداگانه ساخت.

اگر همیشه دوست داشته‌اید با داستان این رمان زیبا آشنا شوید، اما فرصت کافی برای خواندن آن را نداشته‌اید، حتما دیدن این اقتباس سینمایی زیبا را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

فیلم جنگ و صلح در سالی که اکران شد جوایز معتبر بسیاری گرفت که از مهم‌ترین آنها می‌توان به دو جایزه اسکار (بهترین فیلم خارجی) و گولدن گلوب اشاره کرد.

۲. هملت (Hamlet)

درباره فیلم هملت، یکی دیگر از بهترین فیلم های روسی

آیا می‌توان زبان انگلیسی زیبا و شاعرانه شکسپیر را به روسی ترجمه کرد و از مشهورترین تراژدی او اقتباسی سینمایی ساخت؟ گریگوری کوزینتسِف با ساخت این فیلم زیبا و تحسین‌شده نشان داد که انجام این کار به‌ظاهر غیرممکن، شدنی است.

این فیلم زمانی به اکران عمومی درآمد که اتحاد جماهیر شوروی هنوز سر کار بود و یکی از نکات جالب در این فیلم، طعنه و کنایه‌هایی است که در برخی قسمت‌های فیلم و در میان دیالوگ‌های اصلی به سیاست‌های رژیم شوروی زده می‌شود.

۱. بیا و بنگر (Come and See)

درباره فیلم «بیا و بنگر»

بیا و بنگر به‌باور بسیاری از منتقدان بهترین فیلم جنگی است که در زمان سلطه شوروی سابق به اکران عمومی درآمد و تصویر فوق‌العاده واقع‌گرایانه‌ای که از جنگ ارائه می‌کند در تاریخ سینما بی‌رقیب و بی‌نظیر است.

البته که همه‌چیز به جنگ ختم نمی‌شود و درون‌مایه‌های فلسفی و روان‌شناختی داستان فیلم، به غنای این اثر به‌یادماندنی و کلاسیک می‌افزایند.

داستان فیلم در کوران جنگ جهانی دوم روایت می‌شود و راجع‌ به پسربچه‌ای است که سلاح شکاری قدیمی‌ای پیدا می‌کند و تصمیم می‌گیرد با آن به عضویت نیروی مقاومت ارتش شوروی درآید و تاریخ‌ساز شود.

از دیگر نکات برجسته فیلم می‌توان به بازی تحسین‌برانگیز الکسی کراوچنکو در نقش پسربچه روسی اشاره کرد. خیلی‌ها معتقدند که بازی او بهترین، باورپذیرترین و عمیق‌ترین ایفای نقشی است که از کسی در این سن‌وسال برمی‌آید و در تاریخ سینما نمی‌توان رقیبی برای او متصور شد.

در پایان

فیلم های روسی در دنیای سینما جایگاه خاص خود را دارند و بسیاری از فیلم‌سازان و آثاری که در این فهرست به شما معرفی کردیم، منبع الهامی بوده‌اند برای هنرمندان عرصه فیلم‌سازی در نقاط دیگر جهان. البته باید خاطرنشان کرد که هر کسی از تماشای این فیلم‌ها لذت نخواهد برد و آثار هنری فاخری هستند که مخاطبان خاص خود را می‌طلبند. به هر حال اگر تحمل پیچیدگی‌ها، داستان‌های غیرخطی و اظهارنظرهای فلسفی و اضطراب‌انگیز آنها را داشته باشید، پاداشش را خواهید دید و دریچه‌هایی تازه در ذهن و خیالتان گشوده خواهد شد که شما را با جلوه‌های جدیدی از زندگی و واقعیت‌ها و حقایق مرتبط با آن آشنا خواهد کرد.
منبع: چطور