اسطوره سازان تمدن ایرانی

یک جامعه شناس درباره ظهور اینفلوئنسرهای مبتنی بر هوش مصنوعی هشدار داده و گفته است که بهبود سواد دیجیتالی کودکان و ایجاد انعطاف‌پذیری ذهنی در آنها بهترین راه برای توانمندسازیشان جهت حرکت در دنیای آنلاین به صورت ایمن و مسئولانه است

حمیدرضا بیژنی در گفت‌وگو با ایسنا، در این باره اظهار کرد: یکی از مهمترین ابزارهای توسعه اقتصادی شرکت‌های بزرگ بهره‌مندی از داده‌هایی است که در شبکه‌های اجتماعی ردوبدل می‌شود. مقصود از داده، در واقع هرگونه محتوای متنی، صوتی و تصویری است که مردم در طول روز توسط آن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. بهره‌مندی فراوان شرکت‌های گوناگون از این داده‌ها سبب شد تا آنها بیش از گذشته برای توسعه و گسترش نفوذ و کنترل خود بر داده‌ها سرمایه‌گذاری کنند.

وی افزود: یکی از نخستین ابزارهای آنها برای این بهره‌مندی استفاده از قدرت سلبریتی‌ها بود تا از شهرت و قدرتِ دیده شدن آنها جهت کنترل افکار عمومی استفاده کنند. اما این سطح برای آنها کافی نبود و آنها در راستای دستیابی به قدرت کنترلی بالاتر، دست به تولید اینفلوئنسرهایی زدند که تمام شئونشان را در اختیار داشته باشند؛ اینفلوئنسرهای مبتنی بر هوش مصنوعی. اینفلوئنسرهایی که به سبب ماهیت انیمه‌بودنشان از قضا بیشترین تاثیر را نیز بر گروه‌های سنی کودک و نوجوان می‌گذارند.

این جامعه‌شناس با بیان اینکه لیل میکوئلا [Lil Miquela]، بلاوکو [Blawko] و شادو [Shudu] تنها برخی از اینفلوئنسرهای مبتنی بر هوش مصنوعی هستند که در جهت تغییر مسیر آینده سلبریتی‌های آنلاین حرکت می‌کنند گفت: موضوعی که هوشیاری هرچه بیشتر والدین نسبت به وضعیت پیش رو را در جهت حراست از فرزندانمان طلب می‌کند. هشداری که البته پیش از والدین باید به سمع و نظر مسئولین امر و سیاستگذاران تربیتی و فرهنگی برسد.

بیژنی در پاسخ به این پرسش که آیا اینفلوئنسرهای مبتنی بر هوش مصنوعی در ایران فراگیر شده‌اند؟ اظهار کرد: این امر، درون‌مرزی نیست و میزان فراگیری‌اش می‌تواند همانند بازی‌های آنلاین باشد که در کشور ما استفاده می‌شود. البته اکنون صنایعی که از این اینفلوئنسرها استفاده می‌کنند، خارجی هستند. درباره این مسئله آنچه اهمیت دارد این است که یک بار به جای آنکه عقب بیفتیم به موقع درباره این موضوع هشدار بدهیم. مهم است که به‌موقع هشدار دهیم؛ همانطور که شاهد بودیم تکنولوژی‌های دیگر به سرعت زیادی از کشورهای دیگر به کشورهای در حال توسعه می‌رسند. این موضوع اگر امروز وجه پررنگی نداشته باشد بالاخره چندماه دیگر بیش از امروز با آن درگیر خواهیم شد.

وی ادامه داد: اینفلوئنسرهای نوظهور با استفاده از امکان «هویت مجازی» در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند. آنها بسیار واقعی به نظر می‌رسند و احساسات و رفتارهایشان کاملا مانند انسان است. فرصتی که زمینه تعامل و همدردی آسان دیگر مخاطبان مجازی با آنها را محیا می‌کند و از این مجرا زمینه بهره‌مندی کسب و کارهای قدرتمند را فراهم می‌آورد. این اینفلوئنسرهای نوظهور از یک‌سو با به دست آوردن داده‌های مورد نظر زمینه داده‌کاوی‌های مرتبط با سلایق و گرایش‌های گروه‌های مختلف را فراهم می‌کنند و از سوی دیگر با بهره‌مندی از قدرت خلاقانه هوش مصنوعی که هر عمل غیرممکنی را ممکن می‌سازد، با ارائه مطلوبیتی فراتر از هر ایده‌آل قابل دستیابی، به تاثیرگذاری و شکل‌دهی بر تصمیمات آنها دست می‌زنند.

این جامعه‌شناس با بیان اینکه این پدیده نوظهور بیش از هرگروهی، گروه‌های سنی کودک و نوجوان را مورد هدف و آسیب خود قرار می‌دهد عنوان کرد:  بدین ترتیب روز به روز شرکت‌های بیشتر و بیشتری با ایجاد حساب‌های اینفلوئنسری مجازی، به تولید آرزوهای رویایی، تصاویر مشخصی از بدن یا سبک‌های عالی زندگی دست می‌زنند و به آسان‌ترین شیوه گروه‌های سنی مورد نظر خود و به عبارتی مخاطبانشان را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

بیژنی افزود: تحقیقات جدید نشان داده است که دو سوم والدین نگران این هستند که زندگی به تصویر کشیده شده در وبلاگ‌های آنلاین، انتظارات غیرواقعی را در مورد زندگی واقعی به کودکان ارائه می‌دهد. این در حالی است که بخش قابل توجهی از والدین اذعان می‌کنند تشخیص اینکه آیا وبلاگ‌ها یا وبلاگ‌نویس‌های خاصی برای فرزندانشان مناسب هستند یا خیر، برایشان مشکل است. موضوعی که بر اساس دیدگاه متخصصان این حوزه، تاثیرات مخرب بسیاری  بر عزت نفس، تصویر بدن و درک «زندگی واقعی» کودک خواهد گذاشت.

وی ضمن تصریح این مطلب که به‌روزرسانی پیوسته تولیدات جدید اینفلوئنسرها در قالب‌های متنوع این امکان را به برندها و شرکت‌ها می‌دهد که روزبه‌روز سایه خود را بر ابعاد گوناگونی از زندگی روزمره کودکان و نوجوانان و البته خانواده‌هایشان بگسترانند و از این مجرا آسیب‌های اجتماعی مخرب‌تر و نوین‌تری را برای ما به ارمغان آورند، اظهار کرد: از این رو است که والدین باید فرزندان خود را برای توانمند شدن در برابر این آسیب‌ها آماده کنند. مسیری که بیش از پیش لزوم توجه به آموزش شیوه‌های نوین تفکر انتقادی برای ذهن کودکان را آشکار می‌کند. بر اساس مطالعات صورت گرفته، یکی از راهکارهای شناسایی و معرفی برخی از حساب‌های الگوریتمی، ارائه پرسش‌هایی کلیدی است: چه کسی این پست‌ها را ایجاد می‌کند؟ چه کسانی را هدف قرار می‌دهند؟ چرا آن لباس‌ها را می‌پوشند و آن محصولات را تبلیغ می‌کنند؟  بدین ترتیب آنچه والدین به عنوان گام نخست می‌توانند انجام دهند، تقویت روحیه پرسشگری و کاشتن بذر تردید در ذهن فرزندانشان است.

این جامعه‌شناس در ادامه تاکید کرد که ضروری است والدین با آخرین روندهای نوظهور آنلاین آشنا شوند و با فرزندان خود در مورد آنچه به صورت آنلاین می‌بینند و مصرف می‌کنند گفت‌وگوهای منظم، باز و صادقانه داشته باشند. بهبود سواد دیجیتالی کودکان و ایجاد انعطاف‌پذیری ذهنی در آنها بهترین راه برای توانمندسازیشان جهت حرکت در دنیای آنلاین به صورت ایمن و مسئولانه است. لازمه بهبود سواد دیجیتال و انعطاف پذیری کودک چیزی نیست جز آنکه والدین را تشویق کنیم تا فرزندان خود را به سمت تفکر انتقادی در مورد آنچه به شکل آنلاین مصرف می‌کنند حرکت دهند. برای مثال فرزند خود را تشویق کنید تا به بیوگرافی اینستاگرام اینفلوئنسرها را نگاه کند، بسیاری از این حساب‌های اینفلوئنسر مجازی در این بخش بیان می‌کنند که آنها در واقع «ربات» هستند. اگر فرزندتان با تصویری در صفحه جست‌وجوی خود یا در جدول زمانی حسابی که نمی‌شناسد مواجه شد، مطمئن شوید که صفحه اصلی حساب آن شخص را کلیک کرده و مشاهده می‌کند.

بیژنی افزود: اجازه دهید فرزندتان بداند هر صفحه‌ای فقط به این دلیل که «تیک آبی» دارد و نشان می‌دهد توسط اینستاگرام به عنوان یک شخصیت تأیید شده است، به این معنی نیست که واقعی هستند. به آنها توصیه کنید توضیحاتشان را بخوانند. تصاویر موجود در حساب را بررسی کنید تا ببینید چه چیزی واقعی است و چه چیزی نیست. هنگامی که بیش از یک عکس را مشاهده می‌کنید، این واقعیت که آنها توسط رایانه‌ها تولید شده‌اند، از طریق ظاهر و همچنین زیرنویس‌ها و هشتگ‌های آنها با مضمون ربات مشخص می‌شود. توضیح دهید که چرا برندها از حساب‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. به فرزند خود اطلاع دهید که این حساب‌ها توسط تیمی از افراد ایجاد شده است تا توسط برندها مورد استفاده قرار بگیرد. با آنها درباره هدف این تأثیرگذاران و چگونگی و چرایی وجود آنها بحث کنید.

وی با اشاره به اینکه گاهی اوقات ممکن است در ویدیویی یک اینفلوئنسر واقعی در کنار یک اینفلوئنسر هوش مصنوعی باشد، تشخیص این ویدئوها در نگاه اول بسیار دشوار است گفت: فرزندتان را تشویق کنید تا از نزدیک به افراد حاضر در ویدئو نگاه کند، آیا آنها در مقایسه با شخص دیگر در ویدئو شبیه یک شخصیت بازی ویدیوئی هستند؟ آیا صدای آنها با حرکات دهانشان مطابقت دارد. مطمئن شوید که آنها می‌دانند که اگر مطمئن نیستند باید از شما بپرسند. به فرزندتان بگویید که اگر مطمئن نیست که اینفلوئنسر مشخص شده یک شخص واقعی است یا نه، همیشه می‌تواند به شما مراجعه کند. در مورد اینکه چه کسی کنترل این «اینفلوئنسرهای دیجیتال» را در دست دارد صحبت کنید. به فرزندتان یادآوری کنید که با یک نفر ارتباط برقرار نمی‌کند، بلکه با یک تیم کامل از افرادی که این محتوا را ایجاد کرده‌اند، در تعامل است. او را تشویق کنید تا درباره منشأ ویدئو و آنچه می‌خواهد منتقل کند  بیاندیشد.

این جامعه‌شناس همچنین توصیه کرد که با فرزند خود در مورد تفاوت وجود فن‌پیج‌ها یا صفحه طرفداران و صفحات اصلی صحبت کنید. بچه ها را تشویق کنید قبل از پذیرش درخواست، به هویت درخواست کننده توجه کنند. آنها را تشویق کنید تا به اهداف کسانی که فن‌پیج‌ها را مدیریت می‌کنند توجه داشته باشند. اگر فرزند شما عضو هر صفحه هواداران اینفلوئنسر مجازی است، به آنها یادآوری کنید که می‌تواند توسط هر کسی اداره شود و هنوز فضای امنی نیست. در مورد اینکه چگونه و با چه کسانی به صورت آنلاین تعامل دارند و در مجموع پیرامون مرزهای دیجیتال گفت‌وگو کنید. محدودیت‌هایی را برای تعداد حساب‌هایی که می‌توانند در آن عضویت داشته باشند تعیین کنید و مطمئن شوید که قبل از پیوستن به حساب‌های جدید با شما چک می‌کنند.