اسطوره سازان تمدن ایرانی

صحرا کریمی رئیس افغان فیلم و مسئول سینمای افغانستان، با حضور در جمع سینماگران ایرانی خواستار گسترش همکاری سینمایی دو کشور همزبان و دارای ریشه‌های مشترک فرهنگی ایران و افغانستان شد.

ریمی در سمینار «بررسی گفتمان سینمای ایران و افغانستان» در خصوص بازنمایی سینمای افغانستان در جریان تبادل و گفتمان فرهنگی با ایران گفت: گفتمان فرهنگی با دیگر کشور‌ها عاملی برای پیشرفت و مطرح شدن سینمای افغانستان است. معتقدم گفتمان فرهنگی با کشور هم کیش و فرهنگ ما اقدام مبارکی برای سینمای افغانستان است. اینگونه نشست‌ها یا توجه جشنواره جهانی فجر به موضوع افغانستان نوید خوبی برای کشور ماست، چراکه در پی آن حرف‌های سینمای افغانستان دیده و شنیده می‌شود.

وی افزود: سینمای افغانستان به چند دوره تقسیم می‌شود. سینما در کشور ما عمری برابر با افغان فیلم ۵۱ ساله دارد. ناگفته نماند دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی از لحاظ تولید دوره‌ای طلایی برای سینمای ما بوده و با وجود کاربرد ابزاری از آن شاهد ساخت فیلم‌های ملودرام، عاشقانه، کمدی، جدی، اقتباسی و ... بوده‌ایم.
کریمی خاطرنشان کرد: با ورود طالبان، سینما و تصویر در افغانستان به مرگ خود رسید. زمانی که طالبان وارد کابل شدند، مردم با ترس روبه‌رو شدند و تلویزیون‌های خود را مخفی کردند. با سقوط سمبلیک طالبان در افغانستان، بعد از ۱۸ سال زمینه برای بروز اتفاقات مهم در افغانستان فراهم شد. در این میان با ورود کشور به عرصه دموکراسی، توجه دیگر کشور‌ها به ما جلب شد و خارجی‌ها نیز برای ساخت فیلم به ما روی آوردند، اما سینمای ما با رکود مطلق روبه‌رو شد و این عرصه از حمایت دولت محروم ماند. با وجود بودجه‌هایی نظیر آموزش و پرورش، مبارزه با مواد مخدر، بهداشت و... بودجه‌ای به فرهنگ و فرهنگ‌سازی تخصیص داده نمی‌شد. در نتیجه، در این دوره، سینما‌ها بازسازی نشد و از تجارت صنعت سینما غافل ماندیم.

آسیب سینمای افغانستان از ابتذال
رئیس افغان فیلم یادآور شد: سینماگران افغان، سینماگرانی تجربی هستند که کاملاً خودساخته، راه سینما را انتخاب کردند و به تولید فیلم پرداختند و نهایتاً تحولی بزرگ را طی چهار سال اخیر در سینمای ما به وجود آوردند. در دوره‌ای که سینمای افغانستان نادیده گرفته شد، مدیران و دولت جفای زیادی در حق ما کردند. عده‌ای نظیر حسن نوری، برادران محمودی و شهربانو سادات نیز در حال فعالیت و آموزش‌های سینمایی در دیگر نقاط دنیا بودند. این نسل از سال ۲۰۱۴ تصمیم به ساخت فیلم در افغانستان گرفت. بعد از آن افراد هنرمند به کشور بازگشته و موجی از فعالیت سینماگران در افعانستان آغاز شد. در اصل این اقدام شروعی برای جنبش و موج نویی در سینما بود. با ورود سینماگران افغانستان به جشنواره‌های جهانی فیلم، دومین موج تحول فرهنگی به راه افتاد، چراکه این اقدام زمینه ارتباط سینماگران افغانستانی با دنیا را فراهم کرده و با وجود تفاوت‌ها منجر به حمایت از سینمای افغانستان شده است.

وی تأکید کرد: با این حال، سینمای مبتذل، بخشی از بدنه سینمای افغانستان است که متأسفانه این بدنه در کشور ما به نام «سینمای سلیم شاهینی» شهرت گرفته است. این بدنه ضربه‌ای بزرگ به سینمای افغانستان زده است. با گذشت زمان رشد و نفوذ ابتذال، سینمای کشور ما را در داخل خود افغانستان خفه کرد. در این شرایط تنها راه‌حل مبارزه با این بدنه، نیاز به تولید، عرضه و جلب توجه مخاطب بود، اما متأسفانه ما از داشتن سالن سینما برای عرضه فیلم به مخاطبان هم محروم بوده و هستیم. این در حالی است که برای مورد قبول قرار گرفتن سینمای افغانستان در کشور خود و تقویت آن در شرایط امروز باید سینمای دنیا را دور بزنیم.

تأثیر مخرب جنگ داخلی بر سینمای افغانستان
کریمی در خصوص عدم آشنایی مخاطبان ایرانی با سینمای افغانستان و آثار آن‌ها گفت: افغانستان بعد از جنگ‌های متوالی داخلی به کشوری جنگ‌زده و نابود شده تبدیل شد که مدیریت فرهنگی و سیستم تولیدی در آن معنایی نداشت. در این میان سینما نیز به علت عدم وجود سیستم موضوعی و تولیدی در کشور به نابودی کشیده شد. امروز مسائلی، چون زنان در افغانستان، موضوع مهمی است که با وجود کلیشه شدن، از اهمیت بسیاری برخوردار است. معتقدم اگر تاکنون به این موضوعات توجه شده بود، جامعه اوضاع بهتری داشت. وی ضمن تأکید بر عدم وجود سانسور در سینمای افغانستان و نقش مؤثر آن بر تسهیل مسیر فعالیت فیلمسازان یادآور شد: نسل جدید سینمای افغانستان این سینما را وارد دوره جدیدی کرده است و به دنبال دغدغه‌های مهم‌تر و اساسی هستند. معتقدم کسانی که تصمیم گیرنده اصلی عرصه فرهنگی هستند باید راه را برای فعالیت این سینماگران تسهیل کنند. با این حال بر خلاف گذشته فیلمسازی برای ملت افغانستانی آسان و برای خارجی‌ها سخت شده است، چراکه با این روش به تولیدات خوب دست یافته و با اخذ مجوز از فیلمسازان خود حمایت می‌کنیم تا جایگاه خود را در دنیا پیدا کنند. رئیس امور سینمایی افغانستان به ضرورت تعامل مناسبات فرهنگی و سینمایی اشاره کرد و گفت: متأسفانه در حال حاضر نگاه به مهاجران افغانستانی خوب نیست و سینما تنها راه‌حل برای نزدیکی سطح فرهنگی دو‌ملت ایران و افغانستان محسوب می‌شود. بنده در جلسه‌ای که با مسئولان سینمایی ایران داشته‌ام بر آموزش حرفه‌ای و تولید مشترک و کار تأکید داشتم تا از این طریق دانش‌آموختگان برای ادامه فعالیت وارد عرصه سینما شوند. همچنین مقرر شد در شرایط کمبود فیلم در کشور ما، به منظور احیای سینما فیلم‌های ایرانی در سالن‌های کشور افغانستان نیز اکران شوند.

کریمی در خصوص قابلیت سینمای افغانستان در پرداختن به موضوعات جدید عنوان کرد: افغانستان با موضوعاتی نظیر مواد مخدر، مهاجرت، تروریسم و ... سروکار دارد. فیلم‌های ما به دلیل انعکاس واقعیت‌ها و دغدغه‌های فیلمسازان، امروز به نقطه قابل توجهی رسیده‌اند و در پرداختن به موضوعات هم زور و اجباری وجود ندارد. البته توجه به موضوعات جدید هم لازم بوده و به آن هم توجه می‌شود. جایگاه سینمای ایران با ساخت ۱۱۰ فیلم در سال پیرامون موضوعات مختلف موفقیت بزرگی است که امیدوارم ما هم به این مرحله برسیم. رئیس افغان فیلم خاطرنشان کرد: لطفاً سینمای ما را با ایران مقایسه نکنید. شما هشت سال جنگ داشته‌اید، اما افغانستان بیش از ۴۰ سال درگیر جنگ بوده است. همین که زنده‌ایم و جرئت داریم فیلم بسازیم کافی است. تا روزی که بنده در رأس فیلمسازی هستم اصلاً کسی را محدود نمی‌کنم و با ساخت هر فیلمی موافق هستم تا سطح تولیداتمان افزایش یابد. قطعاً هم فیلم‌هایی با موضوعات بین‌المللی خواهیم داشت.

وی در پاسخ به همکاری سینما و تلویزیون افغانستان گفت: ما به دنبال زبان و هویت افغانستانی در رسانه خود هستیم. در واقع، تلویزیون افغانستان دولتی ولی سینما خصوصی است. تلویزیون ملی افغانستان کاملاً سیاست زده و فاقد برنامه است. در این میان عمداً از سینما و فیلم افغانستانی حمایت نشده و بیشتر به سمت تبلیغات، طنز و سیاست رفته است با این حال افغانستان آنقدر هم فقیر نیست که مردم پول نداشته باشند تا به سینما بروند.

منبع: روزنامه جوان