اسطوره سازان تمدن ایرانی

در میان تمام عوامل و گروه‌هایی که برای تولید یک فیلم سینمایی یا یک سریال تلویزیونی دور هم جمع می‌شوند گروهی هستند به نام سیاهی لشکرها که همانطور که از اسمشان پیداست در حاشیه هستند، درصورتیکه حضورشان نقشی اثرگذار دارد.
هنروران سینما
دورنمای سینما آنقدر فریبنده و جذاب است که هر مخاطبی را حتی در حد گذری کوتاه از ذهن، به دنیایی رویایی می‌برد که هیچ سختی و بی رحمی به آن راه ندارد. اما سینما هرچه قدر جذاب و رویایی باشد نیمه‌های دیگری هم دارد که درست نقطه مقابل این جذابیت و فریبندگی قرار می‌گیرد. سیاهی لشکرها از همین نیمه های سخت سینما هستند که وقتی سراغشان می رویم معمولا با افرادی پر گلایه‌ رو به رو می شویم. افرادی که زمانی با پرسه زدن های مدام در خیابان لاله زار به دنبال این بودند که شاید بخت یارشان شود و به چشم کارگردانی بیایند.

هنرور یا سیاهی لشکر؟

با گذشت زمان و تغییر مناسبات سینمایی، در حال حاضر از میان تعداد قابل توجهی سیاهی لشکر تنها تعداد محدودی از شیفتگان سینما هستند و بخش قابل توجهی به ویژه در پروژه های سنگین کارگران و کارتن خواب‌هایی هستند که به دنبال راهی برای تامین معاش سر از دنیای رویایی سیاهی لشکرها درآوردند. 
اما باید میان سیاهی لشکر و هنرور تفاوت قائل شد. در واقع سیاهی لشکر داستانش با هنرور فرق دارد. هنرور باید آموزش ببیند و اصول ابتدایی بازیگری را بلد باشد. حضور هنرور از این جهت اتفاق می افتد که صحنه را به فضایی باور پذیر و طبیعی تبدیل کند تا مخاطب با یک تصویر تصنعی و بی روح مواجه نباشد. اما سیاهی لشکر از اسمش پیداست، تنها حضورش در صحنه کافی است. اما تفاوت قائل نبودن میان سیاهی لشکر و هنرور کار را سخت می کند، اتفاقی که در سینمای ایران درجریان است. درصورتیکه اگر تعریف و مدیریتی مجزا میان این دو باشد نتایج بهتری را هم برای فیلمسازان و هم برای این افراد خواهد داشت. سیاهی لشکرها افرادی هستند که شغل‌شان این نیست و معمولا افراد گرفتاری هستند که کار ندارند و نیاز به امکانی دارند تا از طریق آن خوراکشان تامین شود و اگر شد مبلغ اندکی هم بگیرند. وقتی این افراد بدون هیچ تجربه و آموزشی سر صحنه فیلمبرداری حاضر می شوند سرعت کار را پایین می آورند و مشکلاتی را برای تیم تولید ایجاد می کنند.

سیاهی لشکرها از کجا می‌آیند؟

تامین نیروی مورد نیاز برای فیلم و سریال ها با توجه به محتوا و فضای متفاوتی که دارند فرق می کند و بسته به اینکه کار به چه تعداد هنرور نیاز دارد و هنروران باید ایفاگر چه نقش‌هایی باشند مدل انتخاب آنها فرق می‌کند. معمولا فیلم‌های تاریخی از شلوغ‌ترین تولیدات سینمایی تلویزیونی است که نیاز به تعداد بالایی سیاه لشکر دارد. معمولا برای فیلم‌هایی که نهایت نیاز به 100 نفر سیاهی لشکر دارد، تامین این افراد با مراجعه به مسئولین آن‌ها یا دفاتر مخصوص این کار حل می‌شود، اما در پروژه‌های بزرگ شرایط فرق می‌کند. در این فیلم‌ها گاهی نیاز به کمک گرفتن از سربازان برای ایفای نقش سیاه لشکرهاست که در این مواقع نیروهای نظامی به کمک می‌آیند. 
فرآیند کاری سیاهی لشکرها به این شکل است که این افراد باید به دفاتر امور سینمایی مراجعه و در آنجا ثبت‌نام کنند. این دفاتر برای جذب هنروران از طریق انتشار آگهی در روزنامه‌ها و نشریات اطلاع‌رسانی می‌کنند. افرادی هم به عنوان سرپرست هنرور برای معرفی افراد به فیلم‌ها در این میان نقش دارند. اما این بخش روشن و قانونی ماجراست. در سویی دیگر تعداد زیادی کارتن خواب و افراد بیکار هستند که تنها برای تامین غذای روزانه با تیم سیاهی لشکرها همراه می‌شوند. 

نیاز به یک صنف مستقل

در خانواده سینما معمولا سیاهی لشکرها شرایط خوبی ندارند و همیشه در حسرت رسیدن به جایگاه شغلی بهتر در سینما هستند، به علاوه اینکه متاسفانه موقعیت شغلی‌شان احترام و جایگاه قابل قبولی ندارد. چندسالی است تلاش‌های بیشتری برای بهبود وضعیت این گروه انجام می‌شود، حتی واژه هنرور جایگزین سیاهی لشکر شد تا احترامی باشد به این افراد و شرایطی فراهم شود تا در یک صنف مستقل امکان آموزش برایشان فراهم شود. اما اطلاق واژه هنرور هم نتوانست تغییر چندانی در حال و روز این قشر ایجاد کند.
در بیشتر مواقع از سیاهی لشکر بودن تنها به عنوان میل به یک علاقه یاد می‌شود درصورتیکه می‌شود آن را شغل درنظر گرفت؛ شغلی که تا حدودی استانداردهای آن تعریف نشده است و در صورت ساماندهی وضعیت این افراد از نظر بیمه و دستمزد، این شغل نیز جایگاه خود را پیدا می‌کند. نداشتن جایگاه اجتماعی مناسب، برخوردهای توهین‌آمیز و تحقیرآمیز، تفاوت نداشتن میزان دستمزد هنرور سابقه‌دار با تازه‌کار، تحت پوشش بیمه نبودن و پایین بودن میزان دستمزد از عمده دلایل اصرار سرپرستان سیاهی لشکرها برای تشکیل صنف است. درخواست‌ برای داشتن یک صنف مستقل بارها از طرف سرپرست‌های این گروه عنوان شده اما تا به حال به نتیجه‌ای نرسیده است. اتفاقی که می‌تواند بهانه‌ای باشد برای به سروسامان رسیدن این افراد. طبق گفته‌های تعدادی از سرپرست‌های هنروران تا الان وعده‌هایی از طرف خانه سینما مبنی بر اجرایی شدن تشکیل صنف مستقل هنروران داده شده و عده‌ای در تلاش برای راه اندازی یک مدرسه ملی مختص هنروران هستند تا این افراد با آموزش وارد کار شوند، اما تا امروز اتفاقی نیفتاده است.

سینما همیشه آنقدر جذاب و فریبنده بوده که علاقه‌مندانی حاضر باشند برای رسیدن به آن از هرچه دارند بگذرند و برای دیده شدن دست به هرکاری بزنند حتی اگر در موقعیت و جایگاه اجتماعی و شغلی موجهی باشند. افرادی که اگرچه حضورشان در سینما جدی گرفته نمی‌شود اما اگر نباشند خیلی از فیلم‌ها مخصوصا آثار تاریخی به مشکل می‌خورد