دکتر کمیل خجسته: رسانه درصورت عدم تغییر نسل و فناوری در ایران حذف می‌شود

کمیل خجسته پژوهشگر و فعال رسانه درباره پیوند حوزه فناوری و رسانه با زندگی روزمره گفت: در دوران حاضر حیات رسانه به توسعه بستگی دارد. این میان رسانه‌ای قدرتمند است که در حال خلق سرویس، فناوری و خدمات جدید به مخاطب باشد. در غیر این‌صورت در جریان یک رقابت بزرگ آرام آرام حذف می‌شود.

وی افزود: باید به این‌نکته توجه کرد که نسل‌های مختلف رسانه در حال تغییر هستند. به عنوان مثال در دهه ۹۰ میلادی مسئله اصلی رسانه خبر اول بود، بعد از مدتی با تغییر فناوری موضوع و مسئله رسانه تغییر کرد. دیگر موضوع به شنیده شدن روایت تغییر مسیر داد و از مقطعی این شنیده و دیده شدن رخدادها بود که اولویت پیدا کرد.

این‌پژوهشگر در ادامه گفت: تبدیل کردن یک رخداد، رویداد و خبر به قصه و روایت و ایجاد کنش در مردم، نمونه‌ای است که امروز شاهد آن در کمپین‌هایی که در فضای مجازی راه اندازی می‌شود، هستیم. سمت دیگر ماجرا این است که بازیگران رسانه نیز در حال تغییر هستند. در گذشته خبرنگاران، خبرگزاری‌ها، شبکه‌های ماهواره‌ای و تلویزیون‌های بین المللی جریان اصلی خبر را می‌ساختند اما امروزه قدرت آن‌ها کمرنگ و پلتفرم‌ها جایگزین این رسانه‌ها شده‌اند و دیگر بازیگر رسانه از خبرنگار و سردبیر به انسان‌رسانه تبدیل شده است.

خجسته گفت: در کنار آن مفهوم جدیدی به عنوان شهروند خبرنگار به وجود آمده است. در گذشته برای پوشش هر رویدادی باید خبرنگار در محل اتفاق حضور پیدا می کرد ولی امروز تا خبرنگار بخواهد به محل مربوطه برسد، شهروند خبرنگار فیلم و عکس‌های خود را تهیه کرده و در فضای مجازی نشر داده است.

وی درباره دشواری‌ها و موانع تحول و توسعه رسانه‌ها گفت: شما در یک محیط تاریک حرکت می‌کنید و راهنمای راه رفتن در این تاریکی به روز نگه داشتن خود از نظر علمی است تا بتوان چراغ راه را پیدا کنید. خیلی مهم است که در این راه استفاده از مهارت را نیز آموزش ببینید. باید بتوان زیرساخت و سخت افزار آن را تعیین کرد. همه این مسیرها چالشی است که برای کنشگر فعال در حوزه رسانه پیش خواهد آمد.

این‌فعال رسانه در ادامه با اشاره به شعار بیست و دومین جشنواره ملی رسانه‌های ایران گفت: شعار جشنواره هشدار و توجه و واقعیت نیز همین است. وارد دورانی مبتنی بر AI، بلاکچین و دیگر فناوری‌های جدید شده‌ایم که نسل جدید رسانه را ایجاد می‌کند و در این جنگ رسانه‌ای مساله رقابت درونی نیست. ایران همیشه آماج تهاجم رسانه‌های رقیب و دشمن بوده و وقتی دشمن دارد مجهز می‌شود نمی‌توان از تکنولوژی عقب ماند و با روش سنتی به جنگ او رفت. اگر رسانه در ایران تغییر نسل و فناوری ندهد و خودش را به‌روز نکند حذف خواهد شد.

خجسته درباره راهکارهای تغییر فضای سنتی به فضای مدرن در حوزه رسانه گفت: هر رسانه‌ای مزیت‌های خودش را دارد. به عنوان مثال یک رسانه مخاطب فعال خوبی دارد و با این قدرت می‌تواند به سمت پلتفرم شدن حرکت کند. رسانه دیگر از قدرت عکاسی خوبی برخوردار است آن رسانه می‌تواند خود را به رسانه تصویری جدید تبدیل کند. رسانه بعدی در حوزه خبرهای کوچک و بزرگ بسیار فعال است که این خود می‌تواند جایگاه رسانه را در زمینه متن در بین مخاطبان ارتقا ببخشد. هر رسانه باید مزیت خود را نسبت به فناوری‌ها پیدا کند و در همان راه به سمت جلو حرکت کند. بعد از آن برای ایجاد رسانه جدید باید تغییرات فناوری را به رسمیت بشناسد.

سردبیر هفت صبح: گاهی به مفاهیم جدید رسانه مثل انسان رسانه 
آرش خوشخو روزنامه نگار، سردبیر و مدیر مسئول روزنامه «هفت صبح»، به مناسبت روز خبرنگار با حضور در استودیو خبر در بخشی از سخنانش در پاسخ به این سوال که فضای مجازی باعث شده دوران روزنامه‌های به پایان برسد؟ گفت: فضای مجازی یک شوک سنگینی به روزنامه‌ها وارد کرد ه است، در خیلی از کشور‌های بویژه کشور‌های اروپایی روزنامه‌ها قافیه را باختند، در آمریکا «نیویورک تایمز» و چند تا از روزنامه‌ها موفق شدن بر این موج سوار شوند و کاری که کردند این بود که فضای مجازی را تلفیق کردند با فضای روزنامه، یعنی بعضی از گزارش‌ها در فضای مجازی کار می‌شود و گزیده اش را در روزنامه چاپ می‌کنند یا در روزنامه بخش های کار می شود و با دادن کد‌هایی در فضای مجازی مخاطبان می توانند استفاده کنند، با این کار «نیویورک تایمز» توانسته میزان مشترکانش را برخلاف بعضی روزنامه بالا ببرد.

وی گفت: در کشورهای چین و هند، آمار روزنامه خوان‌ها رو به صعود است، روزنامه هنوز دارد به حیات خودش ادامه می دهد، روزنامه برای خواندن مطالب بلند هنوز کاربرد دارد، چون در فضای مجازی چشم خسته می‌شود و اینکه بخشی از سرگرمی‌های محبوب خواننده‌های روزنامه با خودکار و قلم است مثل حل جدول که محبوبیت دارد و هنوز بخش بزرگی از جاذبه‌های روزنامه‌های کاغذی مال حل جدول است.

وی درباره الزامات خبرنگاری در دوران جدید گفت: ما با بمباران خبر روبه رو هستیم، در فضای مجازی وقتی این همه خبر وجود دارد،  ارزش خبر مدام کمتر کمتر می شود، وقتی فضای مجازی این همه اطلاعات در اختیار شما قرار می دهد خود به خود کار خبرنگاری تغییر می کند، کار خبرنگار یک بخشش پالایش اطلاعات شده اینکه بتواند چندتا اطلاعات متفاوت را باهم تجمیع کند و اطلاعات جدید به دست بیارد.

وی گفت: تشخیص خبر صحیح از خبر نادرست کار سختی شده به خصوص به خاطر هوش مصنوعی. فلسفه کار خبر این است که شما حقیقت را به خواننده یدهید، بعد از چند سال انقدر خبر جعلی زیاد می شود که که پیدا کردن خبر درست از خبر جعلی مشکل و حتی ناممکن خواهد شد. با ورود هوش مصنوعی این کار خیلی سختر خواهد بود تشخیص خبر دروغ از خبر راست.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که چقدر سینمای ایران موفق بوده در بازنمایی حرفه‌ای خبرنگار گفت: حرفه خبرنگار، یکی از جذاب‌ترین حرفه‌ها در سینمای دنیا بوده، به خاطر اینکه کشف حقیقت در دل خود دارد، بعد از پلیس‌ها و وکیل ها، بیشترین فیلمی که قهرمانش توی سینمای کلاسیک آمریکا و اروپا بوده، خبرنگاران و روزنامه نگار‌ها بودند. در ایران خیلی کم است یکی از نمونه‌های کلاسیکش فیلم «سرب» مسعود کیمیایی است که هادی اسلامی نقش یک خبرنگار را بازی می کند که کشف می کند قاتل آن خانواده یهودی در ایران چی بودهاست. در دهه ۷۰ فیلم «پارتی» بود در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ بیشتر شده و یکی از فیلم‌های خوب خبرنگاری «خاکستر سبز» ابراهیم حاتمی کیاست. ولی کلا روزنامه نگار در سینمای ایران جز شخصیت‌های جذاب نیست.

وی درخصوص اینکه یک روزنامه بخواهد تاثیرگذار باشد باید از این کالبد انتقاد سازنده یک قدم جلوتر باشد و مهاجم باشد، این مهاجم بودن یک حدی دارد که آن حدش در واقع معجزه یک بخش خبری یک روزنامه یا یک رسانه است که این را باید سردبیر‌ها کشف کنند.

وی درباره خبرنگاری که تازه می خواهد وارد این عرصه شود گفت: باید به تمام فناوری های روز مسلط باشد، به پادپخش، تدوین فیلم‌های ویدئویی و تدوین صدا، بدون اینها با یه قلم و خودکار سخته، ولی با تمام اینها برای یک روزنامه نگاری که بخواهد بنویسد، هنوز مهمترین عنصر لازم کتاب خواندن است باید بتواند روی کلمات مسلط باشه و یک متن خوب تحویل بدهد.