اسطوره سازان تمدن ایرانی

شاید سینما و تلویزیون آمریکا برای خیلی افراد نماد سرمایه‌داری و تبعیض باشد ، اما آن‌چیزی که اهمیت دارد این است که بهره برداری کسب و کارها از این صنعت در آمریکا و کشورهای توسعه یافته تا چه‌اندازه و چگونه است.

طبیعی است که سینما، تئاتر و سریال‌های تلویزیونی در ایران به نوعی وابسته به نیازهای روز جامعه‌ی ایرانی باشد. به نوعی پاسخگوی نیازهای کشور باشد. یعنی آن‌چیزی باشد که آحاد افراد جامعه به‌صورت مستمر درگیر آن هستند. اما واقعیت این است که عشق‌های سه گانه شوهر به همسر و همسر به شوهر دیگر، واقعیت امروز ایده‌های سریال‌های امروز ایرانی شده.

آن‌چیزی که بسیار نادر و شاید اساسا نایاب باشد، توسعه کسب و کار و بالطبع اقتصاد و شکوفایی کشور است که در بین فیلم‌نامه‌های سریال‌ها و فیلم های ایرانی وجود ندارد.

در بررسی مختصر و اولیه در سریال‌ها و فیلم‌های آمریکایی با ژانر خانوادگی و سیاسی، نمود فرهنگ‌سازی برای کسب و کار و توسعه به شدت به چشم می‌خورد. البته نه مثل بعضی مواقع که فرهنگ سازی در تلویزیون به حدی آبکی و لوث ارائه می‌شود که یقینا ضد فرهنگ می‌شود.

در بسیاری از این سریال‌ها و فیلم ها، فرهنگ لباس پوشیدن در محل کار، فرهنگ نظم و انضباط، فرهنگ تلاش برای پیشرفت، فرهنگ کار تیمی با ابعاد بسیار بالا و با اهمیت و به شکلی کاملا هنرمندانه، به‌کار گرفته می‌شود. تا آن‌جایی‌که بیننده سریال و فیلم، احساس می‌کند اگر این نکته‌ای که فلان دیالوگ فیلم آمده است را رعایت نکند، قطعا خلاف جریان درست کسب و کار و توسعه رفتار کرده است. این فرهنگ‌سازی چه بر اساس فرهنگ فردی از برندسازی شخصیتی گرفته تا فرهنگ تیمی و نوع تعامل افراد یک تیم کاری در یک شرکت یا کمپانی را در بر می‌گیرد .

فیلم و سریال‌های متعددی را می‌توان نام برد که در پشت فضای داستانی فیلم در حال ایجاد یا استحکام فرهنگ کسب و کار هستند.

حتی در بسیاری موارد که فیلم‌نامه مربوط به دهه‌های گذشته آمریکا است ( اما امروز ساخته شده) این نوع دیالوگ‌ها را به وفور مشاهده می‌کنیم. گویا بعضی از موارد به صورت بدیهی از سال‌ها پیش وجود داشته است. اما تاکید بر بعضی موارد فرهنگی در فیلم‌نامه‌های آمریکایی پرطرفدار، نشان می‌دهد که وجود یا پایداری چنین موارد با اهمیت فرهنگی در آمریکا و اروپا نقش مهم و موثری را در توسعه آن کشور داشته.

از سریال مد من گرفته تا سریال‌های معروف رسوایی، خانه پوشالی، دادخواست‌ها و پیکی بلایندرز همه این رفتارها را در دیالوگ به‌صورت مشترک دارند.

خانه پوشالیبه‌عنوان مثال چند دیالوگ کوتاه در سریال صنعت که به‌عنوان سریالی برای بعد از بحران اقتصادی است را برای فهم مشترک موضوع بیان می‌کنم تا معلوم باشد، چرا بخش زیادی از مشکلات کسب و کارها در آمریکا وجود ندارد. آن بخش ابتدایی و مقدماتی که افراد بعضا در ایران باید سال‌ها با آن سروکله بزنند تا شاید تعامل بر سر آن مسائل صورت پذیرد.

در سریال مذکور نشان داده می‌شود که فردی تازه وارد به شرکت با مارک روی آستین کت و شلوار خود وارد شرکت می‌شود و همکاران هم رده‌ی آن شخص، مارک را از لباس فرد جدا می‌کنند و به نوعی تمسخر زودگذر نشان می‌دهند که این مارک بعد از خریداری کردن کت و شلوار باید از روی آستین جدا شود.

فرهنگ سوار شدن به آسانسور و نوع ایستادن در آسناسور به وفور در فیلم و سریال‌ها نشان داده می‌شود و بعضا اگر کسی فرهنگ و نظم سوار شدن در آسانسور را رعایت نکند مورد توجه قرار می‌گیرد.

عبارات و دیالوگ‌های به جا و قابل قبول در این‌گونه سریال‌ها درباره امید و این‌که جوانان سرمایه‌های کشور هستند. (رفقا کاری کنید که حضورتان ارزشمند باشد).

عبارات و دیالوگ‌هایی مثل اشتباه کاری و این‌که به جای عذرخواهی، تلاش باید کرد تا جبران کرد.

این‌که مدت زمان حضور در محل کار بی‌اهمیت است و باید هر فردی خروجی با اهمیتی را داشته باشد. در عین این‌که نظم ساعت ورود و خروج بسیار با اهمیت است. چند بار تا امروز در فیلم و سریال‌های خارجی دیده‌اید که بازیگر برای این‌که به موقع و سروقت به محل کار خود برسد، چقدر تلاش و چقدر برنامه‌ریزی می‌کند. حتی در مهمانی شبانه صحبت از نظم و انضباط فردای کاری می‌شنوید.

توصیه می‌کنم فیلم‌نامه نویسان و هنرمندان ایرانی، به‌ویژه سازندگان سریال، بخشی از سریال‌ها و فیلم‌های این‌چنینی را با این رویکرد نگاه کنند و به‌عنوان الگو برای فرهنگ‌سازی در فیلم‌ها از آن بهره ببرند.

نیاز جدی و شاید بتوان گفت عقب افتادگی جدی کسب و کار در ایران، به دلیل عدم فرهنگ کسب و کار تک تک افراد است.

اگر جامعه‌ای پویا، شکوفا و توسعه یافته می‌خواهیم باید در هر حوزه در مورد چگونگی اعمال این رفتارها فکر شود و طبیعتا یکی از مهم‌ترین و موثرترین این حوزه‌ها، صنعت فیلم و سریال کشور خواهد بود.

کاش در بین این همه فیلم و سریالی که در ایران و شبکه‌های اینترنتی در حال ساخت و پخش هستند، می‌دیدیم که این دغدغه وجود داشته باشد تا فرهنگ توسعه و کسب و کار در ایران ارتقاء پیدا کند.

علی حقانی. ماهنامه فیلم