اسطوره سازان تمدن ایرانی

در حال حاضر ترکیه پس از آمریکا دومین صادرکننده بزرگ فیلم و سریال در جهان محسوب می‌شود که رتبه دوم توزیع محتوای تلویزیونی در جهان را دارد و توانسته مخاطبانِ هنگفتی در غرب آسیا روسیه، چین، کره‌جنوبی و آمریکای لاتین پیدا کند و به طور میانگین سالانه حدود ۶۰۰۰ ساعت سریال پخش کند.

 

در جهان امروز رسانه به ابزار سیاسی کارآمد و نیز به ابزاری برای دفاع ملی تبدیل گشته است. تمام کشورها بر آن هستند تا از طریق رسانه‌ها به بسط سیاست‌های خود و انتقاد از سیاست‌های دیگر ملت‌ها بپردازند، و با اتخاذ راهبردهای رسانه‌ای، مدام در پی زیبا جلوه دادن چهره خود و همچنین دفاع از آن تلاش کنند، و از اینجاست که پی به نقش مهم رسانه‌‌ها در معرفی اعتبار کشورها می‌بریم.

سیاست خارجیِ بدون برخورداری از ابزارهای متعدد رسانه‌ای، مطمئناً نمی‌تواند به نتایج مطلوبی که کشورها در پی آن هستند برسد. به بیان ساده‌تر برای پیشبرد و تحقق اهداف سیاست خارجی، کشورها ملزم به بهره‌برداری و استفاده از مزیت‌هایی هستند که رسانه‌ها در اقسام مختلف آن در اختیار مخاطبان قرار می‌دهند. رسانه‏‌ها در تمام مراحل فرایند شکل‏‌گیری سیاست خارجی نقش دارند و رهبران سیاسی رسانه‌ها را از جنبه‏‌های ملی و بین ‌المللی مورد توجه قرار می‌دهند.

بنابراین امروزه اهمیت رسانه و فضای مجازی و همچنین فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعی در معادلات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی وغیره جهان حقیقتی انکارناپذیر است، کمااینکه رسانه و فضای مجازی یکی از «منابع» و عناصر نوین و مهم تشکیل دهنده قدرت و پیگیری منافع ملی محسوب می‌شود که کارآمدی و آثار راهبردی آن اگر بیشتر از سایر منابع قدرت و عناصر تامین‌کننده‌ منافع ملی نباشد، کمتر از آن‌ها هم نیست.

دولت کنونی ترکیه یکی از دولت‌های مهم منطقه و جهان اسلام است که به خوبی نسبت به کارکردهایی که ابعاد و اقسام مختلف رسانه از صنعت سینما گرفته تا فضای مجازی در سیاست خارجی دارد پی برده و به خوبی از فرصت‌های موجود در این زمینه بهره می‌برد. به بیان ساده‌تر ترکیه یکی از کشورهای شاخص منطقه است که طی دو دهه اخیر مسیر توسعه سیاسی - اقتصادی را پیگیری کرده و همزمان توانسته از پتانسیل رسانه و دیپلماسی عمومی، طی چند سال به یکی از کشورهای صاحب جایگاه در این حوزه تبدیل شود.

استفاده از فضای رسانه و شبکه‌های گسترده‌ی تلویزیونی یکی از ابزارهای اصلی و در حقیقت نقطه قوت دولت رجب طیب اردوغان در پیشبرد سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی‌اش است. اردوغان شخصیتی است که در پیشبرد اهداف خود به موفقیت‌های نظامی، امنیتی و دیپلماتیک بسنده نمی‌کند، بلکه با یک سلاح قوی روانی که متکی به رسانه و فناوری‌های ارتباط تصویری است، همواره در صدد بر می‌آید تا زنجیره‌ی موفقیت‌های خود را تکمیل نماید.

ترکیه در حال حاضر با داشتن بیش از 1250 کانال تلویزیونی و رادیویی در بخش‌های دولتی و خصوصی که به زبان‌های مختلف برنامه پخش می‌کنند، رتبه چهارم در دنیا را دارد. در این میان سینما یکی از کانون‌های اصلی مورد توجه دولت در ترکیه است. به طوری که هم‌اکنون سینمای ترکیه با قدمت ۱۰۰ ساله‌ای که دارد، در کل جهان به تولید فیلم‌های تاریخی معروف است. صنعت سینمای ترکیه که در دهه‌ی ۱۹۹۰ حیاتی دوباره یافت در دوره‌ی پس از ۲۰۰۰ میلادی و به‌خصوص در سال‌های گذشته به اوج رشد و بهره‌وری خود در دو سطح داخلی و خارجی رسیده است.

در حال حاضر ترکیه پس از آمریکا دومین صادرکننده بزرگ فیلم و سریال در جهان محسوب می‌شود که رتبه دوم توزیع محتوای تلویزیونی در جهان را دارد و توانسته مخاطبانِ هنگفتی در غرب آسیا روسیه، چین، کره‌جنوبی و آمریکای لاتین پیدا کند و به طور میانگین سالانه حدود ۶۰۰۰ ساعت سریال پخش کند.

سینمای ترکیه در عرصه‌ی خارجی سه کارکرد اصلی «اقتصادی»، «سیاسی» و «فرهنگی» دارد. دولت ترکیه با استفاده از قدرت رسانه‌ای که ار آن برخوردار است، در سال‌های اخیر به تلاش‌های گسترده‌ای برای تشکیل یک ائتلاف سیاسی، اقتصادی و عقیدتی دست زده است تا به کلی از ائتلاف سنتی عربستان که رهبری آن را دربار سعودی بر عهده دارد دور باشند و در حاشیه تحولات و رویدادهای منطقه، به صورت خزنده‌ای اهداف خود را پیش ببرند.  

در خصوص کارکردهای فرهنگی رسانه در ترکیه باید تأکید داشت، سینمای ترکیه‌ای که عمدتاّ حاوی مضامین نرم فرهنگی و دربردارنده‌ی ایده‌های نوعثمانی‌گری که الگوی سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه به ویژه در منطقه است و به بیش از ۱۹۰ کشور جهان فروخته می‌شود، به شدت در پی احیای بافت‌های فکری و فرهنگی امپراتوری عثمانی در جغرافیای سابق امپراتوری عثمانی است. هم‌اکنون سریال‌های ترکیه‌ای در بیش از ۸۰ کشور جهان و بیشتر در خاورمیانه، آسیای شرقی، اروپای شرقی و آمریکای جنوبی به فروش می‌رسد. تعداد مخاطبان جهانی سریال‌های ترکیه‌ای نیز بیش از ۵۰۰ میلیون نفر است.

در این راستا اردوغان توانسته با ابزار فیلم‌سازی، فرهنگ ترکیه و تاریخ عثمانی را با تحریف گسترده به جهانیان معرفی نماید و قدمی بزرگ و موفق در مسیر دیپلماسی عمومی و تولید قدرت نرم برای منافع ترکیه بردارد. بنا بر اذعان المیادین، نکته عجیب آنکه فکر احیای امپراطوری عثمانی توسط اردوغان، به سختی در فرهنگ کشور‌های آفریقا و آمریکای لاتین رخنه کرده است و نخست وزیر پاکستان و مادورو از افرادی هستند که از سریال ترکی با این مضمون، استقبال زیادی می‌کنند!

در زمینه کارکردهای اقتصادی رسانه نیز باید گفت، دولت اردوغان با سیاستگذاری هوشمندانه توانسته است سالانه مبلغ ۶۰۰ میلیون دلار (بیشتر از صادرات فرش ایرانی) از فروش فیلم و سریال برای کشورش درآمدزایی کند.

به هر حال آنچه روشن است این است که دولت اردوغان در پیشبرد سیاست‌های منطقه‌ای خود که حتی همراه با دست‌اندازی در تمامیت ارضی کشورهای همسایه نیز است، بهره‌های فراوانی از ابزار رسانه و سینما می‌برد. غافل از اینکه ایده‌ها و سریال‌های تلویزیونی که عمدتاً نیز با تحریف واقعیات تاریخی مواجه است، اگرچه از نظر فنی تماشای آن می‌تواند برای مخاطب، جذاب و مفرح باشد، اما در دنیای واقعی که از چهارچوب‌ها و معادلات سیاسی، فرهنگی و ... خاصی برخوردار است، نمی‌توان به آنچه که در سریال نشان داده می‌شود دست یافت!

 

منبع: راسخون