اسطوره سازان تمدن ایرانی

کشور افغانستان به سبب مخاطرات سیاسی و فرهنگی و جنگ‌هایی که از سر گذرانیده و همچنین منازعات داخلی هرگز نتوانسته سبب ساز پدیده‌های فرهنگی ذاتی خود باشد.

در تمام این سالها اگر جرقه ای در پهنه‌ی فرهنگی این کشور روی داده به سبب فعالیت‌های هنرمندان این کشور خارج از مرزهای افعانستان بوده است.

با اینهمه سینمای افغانستان بین سالهای 1965 تا 1970 در حالیکه می‌توانست به ظهور و حتی به بلوغ برسد، بدلیل منازعات سیاسی به یکباره بی‌فروغ شد. جنگ با شوروی سابق و پس از آن درگیری‌های داخلی و همچنین پیدایش طالبان همگی باعث شد سینما در افغانستان هیچ رشدی نداشته باشد.

برای اولین بار در سال 1302 شاه امان الله یک پروژکتور شخصی وارد این کشور کرد که سرمنشا ایجاد یک سینمای کوچک گردید. این سینما که در سال 1313 و با نام بهزاد تاسیس شده بود سرانجام تعطیل گردید؛چون شرایط فرهنگی به گونه‌ای بود که قاطبه ی مردم با این پدیده مخالفت نشان می‌دادند.

در زمان حکومت ظاهر شاه دوباره سینما بهزاد گشایش یافت و در کنار آن دو یا سه سینما‌ی کوچک دیگر نیز در کابل و در قند هار و هرات گشایش یافتند. که عمده‌ی نمایش این سینماها فیلم‌های هندی بودند. کم کم تعداد سالن‌های سینما بین سالهای 1965 تا 1972 به عدد 54 رسید.

بعد از روی کارآمدن حکومت کمونیستی، اگرچه تعداد سینماها بیشتر نشد اما نمایش فیلم‌ها بشدت تحت سانسور قرار گرفت.با گسترش جنگ و ورود نیروهای شوروی سابق و پس از آن با شدت درگیری های داخلی و ظهور طالبان، قریب به 100 درصد سالنهای سینما تخریب گردیدند.

به هر روی پس از پایان دوران طالبان، و از حدود سالهای 2002 به این سو به کمک سازمان‌های فرهنگی بین‌المللی و مساعدتهای فرهنگی ایران، اوضاع سینمایی افغانستان کمی بهبود یافته است. با این حال و در حال حاضر تنها 17 سالن نمایش فیلم در افغانستان وجود دارد و عمده ساخت و سازهای محدود سینماگران افغانی نیز در آن سوی مرزها انجام می گیرد.

در بین سینماگران افغانی، صدیق برمک احتمالا سرشناس ترین است. مهمترین فیلم او یعنی "اسامه" که در سال 2003 ساخته شد فرصت اکران بین المللی پیدا کرد و جوایز مهمی از جشنواره‌های معتبر کسب نمود.

داستان فیلم اسامه ساخته صدیق برمک در باره دختر بچه‌ای است که اگرچه در زمان طالبان زندگی می کند اما با پوشیدن لباس پسرانه در اجتماع حضور پیدا می‌نماید.

خالد حسینی نیز نویسنده و فیلمساز دورگه افغانی-آمریکایی است که فیلم بادبادک باز را ساخته است.

در سالهای اخیر سرزمین افغانستان محل تردد فیلمسازان و مستند سازان زیادی بوده است.با این همه به دلیل نبود امنیت کافی هنوز نمی توان با اطمینان خاطر در این کشور به سینما پرداخت.

به نظر می رسد طبیعت بکر و همچینن موقعیت جغرافیایی این کشور به گونه ای باشد که در آینده نزدیک اگر آرامش در این کشور حکمفرما شود، زمینه ای برای ساخت و سازهای سینمایی در آن فراهم گردد.