دکتر شرف الدین: ضرورت توجه به نقش هویت ساز، تاریخ ساز و تمدن ساز فرهنگ
مراسم بزرگداشت هفته پژوهش پیش از ظهر امروز از سوی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد.
سید حسین شرف الدین عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در این مراسم با بیان این فرهنگ مثل همه مصنوعات اسلامی دچار آسیب می شود، ابراز داشت: عصر ما عصر انحطاط فرهنگ است و به ویژه فرهنگ هایی که دارای صبغه الهی داشته باشند مهجوریت بیشتری را احساس می کنند.
وی تأکید کرد: احساس تأخر از زمان یکی از آسیب های جدی ملموس است؛ انسان مؤمن حس می کند که اگر بخواهد مؤمنانه زندگی کند ارتباط با دنیای بیرون برای او سخت است و از آن طرف بخواهد اگر با دنیا زندگی کند باید دین را در بخش هایی به کنار بگذارد.
شرف الدین با بیان این که امروز عصر اعتزال فرهنگی است، اظهار داشت: بشر خلاقیت های اصیل خود را به پای تکنولوژی ریخته و به همین جهت دیگر شاهد فرهنگ های اصیل معنوی و ماندگار نیستیم؛ حتی گاهی اوقات معنویت ما نیز یک نوع مادیت در قالب دیگر است.
وی با تأکید بر این که فرهنگ در سیطره اقتصاد، سیاست و رسانه گرفتار شده است، یادآور شد: سیاست در همه جا از جمله فرهنگ چنگ انداخته و عرصه را بر کنش واقعی، نقش آفرینی فرهنگ تنگ کرده و آن را به حاشیه رانده است؛ نقش رسانه ها در خلق فرهنگ نیز در کل تاریخ بشر بی سابقه است و فرهنگ مصنوعی و دستوری توسط جریان های خاص با اهداف ویژه تولید و عرضه می شود.
عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) عنوان کرد: در این عصر جهان چند ویژگی پیدا کرده که با فرهنگ در تعارض است؛ به تعبیر برخی جامعه شناسان امروز جهان مرکز زدوده است، یعنی مرکزیتی برای دنیا وجود ندارد یا اگر باشد در اختیار ما نیست و در جهانی هستیم که ماهیت شبکه ای پیدا کرده و حتی یافتن چرخه های علی و معلولی به هم ریخته است.
وی با بیان این که مرزهای جهان امروز شیشه ای است، ابراز کرد: هر کسی که قدرت داشته باشد می تواند در حوزه فرد دیگری یا جامعه دیگر ورود پیدا کند و به تعبیر اندیشمندان در دنیای امروز عین بر ذهن مسلط شده و به تبع آن فرهنگ نیز در سیطره قرار گرفته است.
شرف الدین یادآور شد: امروز عصر هجوم فرهنگ های دارای موقعیت برتر به فرهنگ های دارای موقعیت ضعیف تر است؛ همان خطری که رهبر معظم انقلاب از ابتدای رهبری خود با واژگان متفاوت از جمله تهاجم فرهنگی، شبیخون فرهنگی، ناتوی فرهنگی و جنگ نرم مورد تأکید قرار دادند که این مسأله امروز باید مطمح نظر اندیشمندان قرار بگیرد.
وی با اشاره به وضعیت فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، اظهار کرد:در کشور ما غلظت فرهنگی وجود دارد، چراکه ما نظامی دینی انقلابی داریم که رسالت اصلی آن فرهنگ است و می خواهد پیام انبیاء الهی را بازخوانی و بر پایه دین، جامعه تشکیل دهد؛ هرچیزی در جهان ما معنایی است و فرهنگ در تارو پود جامعه رسوخ کرده است.
عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تأکید کرد: البته بسیاری از توقعات مردم نیز از جنس توقعات فرهنگی است و درافتادن با جهان با این مسأله کشور ما را دستخوش بحران های فرهنگی کرده است که برخی از آنها هنوز سربر نیاورده است؛ بحران فرهنگ موجب بحران آرمان ها و کمال مطلوب ها و بحران در سبک زندگی است چون فرهنگ نرم افزار هدایت جامعه است.
وی با بیان این که ما به نقش هویت ساز، تاریخ ساز و تمدن ساز فرهنگ توجه نمی کنیم، عنوان کرد: ما بسیاری اوقات آسیب هایی که در حوزه های مختلف بر فرهنگ وارد شده را نمی بینیم، در حالی که بسیاری از رفتارها ریشه در آسیب ها دارد و این که چرا به لحاظ سیستمی نمی توانیم به فرهنگ برسیم این است که سیاست گذاری ها و برنامه هایی برای کاهش آسیب ها وجود ندارد.
شرف الدین با اشاره به کثرت و تعدد نهادهای متولی فرهنگ بدون داشتن هم افزایی را یکی دیگر از مشکلات فرهنگی در کشور دانست و یادآور شد: نهادی مثل شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت ارشاد هیچ ارتباط مشخص کاری ندارند؛ ضعف توجه به ملزومات فرهنگی برخی کنوانسیون های بین المللی، ضعف توجه به پیوست های فرهنگی، تسامح در ایجاد سیاست های ممیزی در بخش کتاب، مطبوعات، فیلم و بازی های رایانه ای و کلیشه شدن برخی سیاست های فرهنگی را نیز به این مسأله اضافه کنید.
وی در پایان با اشاره به لزوم نقد سامان مند سنت های فرهنگی، معلومات، آرمان ها، خلقیات و عادت واره ها خاطرنشان ساخت: ما به برنامه ریزی و سیاست گذاری های جدی در این عرصه نیاز داریم و حوزه باید ورود جدی در این عرصه داشته باشد؛ هرچند حوزه علمیه بیش از اهتمام بر اصل فرهنگ بر خلق دانش های دینی اهتمام دارند و نظارت فرهنگی از دستور حوزه خارج شده است.
