اسطوره سازان تمدن ایرانی

مبتنی بر تفکر خدا محور؛ وجود خالق امری مشهود است و هر انسانی با فطرت خود در مرحله ی اول خدا را می‌شناسد و پس از آن متوجه صفات الهی می گردد و با طی این مسیر در قالب آیات الهی، متوجه کُنه ذات توحیدی رب العالیمن می شود. از این جهت آنچه را که تحت عنوان آیات الهی ظهور و بروز پیدا می کند، می توان در دو سطح کُلی تقسیم بندی نمود؛ نخست نشانه ها و آیاتی که در مجموعه ی هستی و در آفاق عالمپراکنده بوده و از آن به آیات آفاقی تعبیر می شود و دیگر نشانه ها و آیاتی که در ساختار وجودی انسان و در بطن آدمی نهفته است و تحت عنوان آیات اَنفسی مورد شناسایی قرار می گیرد و در این میان آنها که از آیات آفاقیمدد می‌گیرند، چون آیات آفاقی مخلوق خداست، دلالت انسان متفکّر به آیات آفاقی مخلوق خداست؛ در نتیجه به خدا عرض می نمایند که ما به وسیله تو، تو را شناختیم و همچنین آنها که از آیات اَنفسی طرفی می‌بندند، چون نشانه‌های روح و آیاتی که در جان انسان موجود است، مخلوق خداست، دلالت انسان به استفاده از آیات اَنفسی نیز مخلوق خدا خواهد بود و آنها هم از راه عنایت‌های الهی به خدا رسیده‌اند.

نظام تمدنی غرب در مواجهه ی خود با موضوع ایمان به وجود آیات الهی، همواره سعی نموده تا تقابل غیر مستقیمی را مبتنی بر انگاره های بَشر محورانه ی خود رقم زند؛ انگاره هایی که تلاش می کند تا تمامی خِلقت و پدیده های موجود در عالم هستی را به درون آزمایشگاه های خود ببرد و از طریق حس و تجربه به تجزیه و تحلیل خلقت بپردازد؛ رویکردی که به بهره گیری تمام و کمال از ظرفیت فیلم مستند انجامید و تولید آثار بی شمار  مستند، اعم از مستندهای علمی، تاریخی، آموزشی و... را در این راستا ارزیابی نمود.

بر این اساس نظام تمدنی غرب با بهره گیری از ظرفیت های موجود در عرصه ی فیلم مستند تلاش ویژه خود را معطوف این مهم نمود تا نظام ساختاری و انگاراه های بَشر محورانه ی خود را بر بستری رسانه ای متجلی ساخته و با عرضه ی هوشمندانه ی حرکت تصاویر (Motion picture) و چیدمان دقیق نور (Light) و صدا (Sound) در قالبی واقعی و ظاهری حقیقی (Documentary film)، سعی  نماید تا ایمان به وجود آیات مادی را در عمق وجود مخاطبان خود حقنه سازد.

مستند سیاره زمین (Planet Earth) را می توان از جمله شاخص ترین آثاری دانست که در راستای رسالت رسانه های غرب، هدف اصلی خود را معطوف حقنه ی ایمان به وجود آیات مادی در عمق وجود مخاطبان خود قرار می دهد؛ مجموعه ای تلویزیونی، که طی مدتی بیش از پنج سال، توسط واحد تاریخ طبیعی شبکه ی بی بی سی ((BBC Natural History Unit (NHU)) و با سرمایه گذاری مستقیم بنگاه سخن‌پراکنی بریتانیا (British Broadcasting Corporation) تولید و در سال ۲۰۰۶ میلادی پخش اولیه ی خود را از این شبکه آغاز نمود؛ مستندی ویژه که توانست جوایز مختلف هنری و رسانه ای را از آن خود سازد.

سیاره زمین (Planet Earth) تا سال ۲۰۱۰ میلادی در بیش از ۱۳۰ کشور به نمایش در آمد و مخاطبان بسیاری را در نقاط مختلف جهان همراه خود ساخت؛ مجموعه ای یازده قسمتی که مبتنی بر انگاراه های بَشر محورانه ی به معرفی و تحلیل زمین (Earth) به عنوان سومین سیاره از سامانه ی خورشید پرداخته و در هر بخش، به مدت  ۵۰ دقیقه تلاش می نماید تا زیست‌بوم ها (Biome) و شرایط طبیعی محیط در مناطق مختلف زندگی و زیستگاه های (Habitat) گوناگون در عالم هستی را مرور نماید؛ مروری ویژه که شامل مکان هایی می شود که توسط بشر دست‌نخورده مانده و این مجموعه در بخش ها و فواصلی مجزا با عنوان از قطب تا قطب؛ کوه‌ها؛ آب شیرین؛غارها؛ بیابان‌ها؛ دنیاهای یخی؛ جلگه‌های پهناور؛ جنگل‌ها؛ دریاهای کم‌عمق؛ جنگل‌های فصلی و اعماق اقیانوس ها مخاطبان خود را با سرزمین‌های تازه و حیات‌ وحشی جدید مواجه می سازد؛ مروری که در بطن خود به ارائه ی یک نمای مادی از جهان می پردازد؛ نمایی کلی از جهانی مادی که پدید های معرفی شده در آن نه به عنوان مخلوقات الهی، بلکه به عنوان پدیده هایی طبیعی و در قالب نظام تفکری اُمانیستم (Humanism) ذهن مخاطب را درگیر خود نموده و ایمان به وجود آیات مادی را در عمق وجودی ایشان نهادینه می سازد.

البته رویکرد رسانه  ای غرب در تقابل و مواجهه غیر مستقیم با موضوع آیات الهی و حقنه ی ایمان به وجود آیات مادی در عمق وجود مخاطبان، محدود به ابزار مُستند (Documentary) و بهره گیری از ظرفیت های موجود در آن به عنوان سینمای بی واسطه و عرضه ی فیلم های تاریخ طبیعی (Natural History Film) و فیلم های حیات وحش (Wildlife Film) و یا فیلم های قوم نگاری (Ethnographic Film) و به طور کل مستند طبیعت (Nature Documentary) و... نبوده و  این رویکرد همواره به عنوان اصلی غیر قابل تعدی در صنعت سینمای غرب مورد توجه واقع گردیده است.

رویکردی که به صورت برجسته ای در عموم فیلم‌های علمی تخیلی آمریکایی (American Science Fiction Films) که در قالب های علمی تخیلی اَکشن (Science Fiction Action) و علمی تخیلی هیجانی (Science Fiction Thriller) و علمی تخیلی ترسناک (Science Fiction Horror) و حتی فیلم‌های علمی تخیلی کُمدی (Comedy Science Fiction) منعکس گردیده و در سایر تولیدات صنعت سینمای غرب نیز قابل ملاحظه  می باشد.

اهتمام ویژه ی صنعت سینمای غرب به تولید آثاری نظیر زمین‌لرزه (Earthquake)؛ شیوع (Outbreak)؛شهاب‌وار (Meteor)؛ طوفان (Storm)؛ گردباد (Twister)؛ آتشفشان (Volcano) و صدها آثار دیگر این چُنین را می توان نمودی بارز از تصویر سازی مد نظر نظام تمدنی غرب به منظور حقنه ی ایمان به وجود آیات مادیمعرفی نمود؛ آثاری که اولویت اصلی و ساختار روایی خود را بر پایه ی حذف خالق و وجود آفریدگار جهان از معادلات جهان و ساختار وجودی عالم هستی متمرکز ساخته و سعی می نمایند تا تمامی پدیده های موجود در عالم را نه به عنوان نشانه و آیتی از برای وجود خالق، بلکه به صورتی برآمده از فعل و انفعالات مادی تفسیر نمایند.

این گونه است که صنعت سینمای غرب با تولید آثاری همچون سن آندریاس (San Andreas)، سعی می نماید تا نشانه ها و آیات عظمای الهی را به عنوان پدیده هایی مادی تفسیر نموده و از پدیده هایی همچون زلزله به عنوان بلایای طبیعی (Natural disaster) تعبیر و با حذف صورت وجود خالق در گردونه ی آفرینش، ایمان به وجود آیات مادی را جایگزین ایمان به وجود آیات الهی سازد.

سن آندریاس

San Andreas

به کارگردانی برد پیتون (Brad Peyton)

محصول سال ۲۰۱۵ میلادی

البته باید توجه داشت که نظام رسانه ای غرب در قالب تولید این گونه آثار سینمایی، همچون فیلم هسته (The Core)، سعی می نماید تا ایمان به وجود آیات مادی را مبتنی بر آموزه های بَشر محورانه (Humanism) معنی  بخشیده و به نحوی در ذهن مخاطبان خود تصویر نماید که حتی آن هنگام که هسته ی مرکزی کره  زمین به دلایلی ناشناخته از چرخش باز می ایستد نیز این امر به عنوان نشانه ای از وجود و حاکمیت ماده در عالم هستی تفسیر می شود و در این شرایط تنها بَشر است که به عنوان محور عالم هستی می تواند به مرکز زمین برود و دوباره  هسته ی مرکزی کره  زمین را فعال و دنیا را از نابودی حتمی نجات دهد.

 هسته

The Core

به کارگردانی جان امیل (Jon Amiel)

محصول سال ۲۰۰۳ میلادی 

بر اساس نظریه فرگشت (Evolution)؛ آدمی نه تنها مخلوق خداوند و فرزندی در دایره ی فرزندان حضرت آدمعلیه السلام محسوب نمی شوند؛ بلکه موجودی تکامل یافته از انسان خردمند باستانی (Archaic humans) وانسان خردمند ایدالتو (Homo sapiens idaltu) است که بیش از چندصد هزار سال پیش زیست می نموده و در دایره ی حیوانات (Animalia) تعریف می شود؛ موجودی برآمده از خانواده ی نخستی‌سانان (Primate) که به عنوان جانداران چندیاخته‌ای (Multicellular organism) در نهایت از موجودات تک سلولی(Unicellular organism) پدید آمده و از ریشه ای پروکاریوت (Prokaryote) برخوردار است؛ موجودی که در فرایند طبیعی پیچیده ای، از موجودات    بی جان و از وضعیت کُلی چهار فاز اصلی ماده (State of Matter)،به صورت موجودات جاندار یا اُرگانیسم (Organism) تغییر وضعیت داده است؛ موجودی بی جان که فرگشت طبیعی یافته و در نهایت تکامل و تغییر خود از وضعیت انسان نئاندِرتال (Neanderthal)، به صورت انسان نوینیا هومو ساپینس (Homo sapiens) را پشت سر گذاشته است؛ تغییراتی بعضاً طنزگونه که بر پیکره ی شک دکارتی (Cartesian doubt) سامان یافته و بر بستر ادراکات محدود آزمایشگاهی بَزَک  داده شده و ارائه ی جامع و تبیین تمامی آن، ماهیت نظریه تکامل انسان (Human evolution) را در نظام تمدنی غرب رقم می زند.

سیاره میمون‌ها (Planet of the Apes) را می توان نمودی بارز از تصویر سازی صنعت سینمای غرب به منظور حقنه ی ایمان به وجود آیات مادی معرفی نمود؛ اثری سینمایی به کارگردانی فرانکلین جی شافنر (Franklin J. Schaffner) که در سال  ۱۹۶۸ میلادی تولید شد و توانست جایزه اسکار افتخاری (Academy Honorary Award) را در چهل و یکمین دوره از آن خود نماید.

سیاره میمون‌ها (Planet of the Apes) از جمله نخستین محصولات هالیوود است که به صورت صریح اقدام به خلق تصویری از انگارهای چارلز داروین (Charles Darwin) و خوانش بدون پوشش و واسطه ی داروینیسم (Darwinism) بر پرده ی نقره ای سینما می نماید؛ اثری سینمایی از میسیونرزاده ای آمریکایی تبار که در کلان‌شهر توکیوی ژاپن به دنیا آمد و با این ساخت، سال های پایانی عمر خود را در مقام رئیس انجمن کارگردانان آمریکا (Directors Guild of America (DGA)) سپری نمود.

سیاره میمون‌ها (Planet of the Apes) داستان یک گروه تحقیقات فضایی است که در سال ۳۹۷۸ میلادی به فضا فرستاده می  شوند؛ گروهی که پس از گمشدنی طولانی در فضا، سرانجام در سیاره‌ای ناشناخته فرود می‌آیند؛ سیاره ای که تحت تسلط میمون ها می باشد و در آن انسان‌های بدوی، مبتنی بر نظریات مطرح در انگارهای داروینیسم، با شکل و شمایلی عجیب زیست می نمایند؛ انسان های آغازینی که نمی‌توانند همچون آدمیان تکلم نمایند و این در حالی است که در این سیاره میمون ها متمدن بوده و می‌توانند همانند انسان‌ها صحبت کنند.

سیاره میمون‌ها (Planet of the Apes) در ادامه روایت خود گروه تحقیقات فضایی را اسیر همین میمون های متمدن نشان می دهد و سرانجام با رهایی دادن ایشان از بَند میمون های هوشمند و روبرو ساختن آنها با مجسمه و تندیس معرف آزادی (Statue of Liberty) مدفون شده و دست بیرون زده از زیر خاک این مجسمه، که نام رسمی آن آزادی روشنگر جهان (Liberty Enlightening the World) است و... مخاطبان خود را با این حقیقت بزرگ و واقعیت تاثیرگذار و تکان دهنده مواجه می سازد که  همانا این سیاره همان کره ی زمین است و گروه تحقیقات فضایی پس از زمانی طولانی مجدداً به کره زمین بازگشته اند؛ کره ای که به تسخیر میمون هایی درآمده که مبتنی بر انگاره های داروینیسم، پس از  میلیون ها سال، مجدداً تکامل یافته و فرگشت پیدا کرده اند.

البته فیلم سینمایی سیاره میمون‌ها (Planet of the Apes) برداشتی سینمایی از کتاب سیاره میمون‌ها (با عنوان فرانسوی La Planète des Singes) است که در سال ۱۹۶۳ میلادی توسط نویسنده ای فرانسوی با نام پیر بول (Pierre Boulle) به نگارش درآمد و سعی نمود تا حلقه مفقوده ای را که چارلز داروین نتوانسته بود به آن وجاهتی علمی ببخشد، در عالم هنر و با خلق متنی روایتگر و رُمان و داستانی بلند، در قالب نثر معنی داده و طی این کتاب ضمن حقنه ی ایمان به وجود آیات مادی، مخاطبان خود را با این تصویر مواجه سازد که انگارهای داروینیسم واقعیتی جاری و حقیقت پیدایش و ماجرای تکامل یافتگی و فرگشت در عالم هستی است.

کتاب سیاره میمون‌ها (Planet of the Apes) تا به امروز الهام بخش آثار متعددی در سینمای هالیوود بوده که در این میان به غیر از فیلم سیاره میمون‌ها (Planet of the Apes) که در مدت زمان کوتاهی پس از انتشار این کتاب، روایتی سینمایی از آن را ارایه داد؛ می توان به چهار اثر سینمایی دیگر با عنوان سیاره میمون‌ها (Planet of the Apes) به کارگردانی تیم برتون (Tim Burton)و ظهور سیاره میمون‌ها (Rise of the Planet of the Apes) به کارگردانی روپرت ویات (Rupert Wyatt) و طلوع سیاره میمون‌ها (Dawn of the Planet of the Apes) و جنگ برای سیاره میمون‌ها (War for the Planet of the Apes) به کارگردانی مت ریوز (Matt Reeves) نیز اشاره نمود که در سال های اخیر، به صورت مستقیم روایت این کتاب را مرجع فیلم نامه و تولید اثر سینمایی قرار داده اند.