سریال تلویزیونی عمر بن خطاب | پرخرج‌ترین پروژه تلویزیونی جهان عرب
سریال تلویزیونی «عمر بن خطاب» توسط شبکه ی MBC متعلق به «ولید بن ابراهیم ال ابراهیم» و موسسه «بنیاد قطر» تهیه شده است.
این سریال بزرگ که از آن به عنوان "پرخرج‌ترین پروژه تلویزیونی جهان عرب" نام می‌برند، در ۳۱ قسمت تهیه شده و تا آخر ماه رمضان (1391)، هر شب یک قسمت آن در ساعت ده شب به وقت عربستان سعودی از تلویزیون های عربی پخش می‌شود.
سریال به چندین زبان، از جمله به فارسی و ترکی و اردو دوبله شده و در اینترنت نیز از سایت‌های گوناگون قابل دیدن است.
هر چند حاتم علی، کارگردان سریال زاده سوریه است اما در دنیای عرب نامی آشناست او سریال "عمر الفاروق" را یک "پروژه عربی - اسلامی" می‌نامد و در دفاع از آن می‌گوید: «هیچ آیه قرآنی یا حدیث نبوی در تحریم ایفای نقش شخصیت‌های تاریخی وجود ندارد. و معتقد است جهان اسلام در رقابت رسانه‌ای که امروزه به شدت در گرفته است، نباید از سایر کشورها عقب بماند اما مشکل اصلی سریال عمر خطاب بر خلاف خود تاریخ معتبر اهل سنت اغراق در شخصیت تاریخی خلیفه دوم و دادن نقش اول تاریخ صدر اسلام به عمر بن خطاب بالاتر از خود وجود مبارک پیامبر گرامی اسلام است.
نویسنده و کارگردان از هنگام به خلافت رسیدن عمر تلاش خود را برای قدیس نشان دادن او آغاز می‌کنند. از نمازهای داخل خانه و عبادات گرفته تا پرسه‌های نیمه شب در خیابانها و گوش دادن به زمزمه خصوصی مردم در خانه‌هایشان تا رسیدگی کردن به فقرا و… البته درتاریخ ثبت است که عمر انسان زاهدی بوده و در بسیار از موارد به خانواده خود سخت می‌گرفته است. او خود را در حد نازل ترین مردم نگه میداشته تا همواره به عنوان خلیفه مسلمین الگو باشد. اما کار تا جایی پیش میرود که در خشکسالی معروف مدینه خلیفه به نماز باران می‌ایستد و یک روز بعد باران می‌بارد و همه از خشکسالی رهایی می‌یابندکه این مورد در هیچ کجای اسناد تاریخی اهل تسنن یافت نشد.
کسی که این فیلم را ببیند فکر می کند مسلمانان قبل ایمان عمر عده ای بدبخت و بیچاره بودن که بعد اسلام آوردن عمر بن خطاب وضع بهتری پیدا کردند!
سر تیتر اشکالات سریال عمر:
- کم‌فروشی در ماجرای شعب ابی‌طالب و لیلة المبیت
- فراموشی حدیث الدار یا دعوت از خاندان
- پر رنگ کردن نقش خلیفه دوم در جنگ‌های پیامبر
- فراموشی متعمدانه حجة الوداع و غدیر خم
- حذف شدن بسیاری از یاران نزدیک پیامبر از سریال عمر
- تلاش مذبوحانه برای اختلاف‌افکنی بین شیعه و سنی و فارس و عرب در ماجرای ابولؤلؤ
از این صحابی مهم که در این سریال نادیده گرفته شده اند می توان به: سلمان فارسی - حذیفة بن الیمان- مقداد بن اسود کندی- هاشم بن عتبة بن ابی وقاص المرقال - عمار بن یاسر - مالک اشتر نخعی - حجر بن عدی کِندی و...
بدلیل اهمیت جایگاه صاحبه در بین اهل سنت فقط و فقط از دلایل فوق، به بررسی صحابی و جایگاه صحابه نادیده گرفته شده در سریال عمر بن خطاب می پردازیم.
صاحبی نادیده گرفته شده در سریال عمر بن خطاب
1- سلمان فارسی: وی در فتح مدائن که در سال ۱۶ هجری روی داد در جایگاه سفیر مسلمانان حضور داشت و با ایراد سخنان پرشور و حماسی، نقش به سزایی در بالا بردن روحیه مسلمانان و تشویق آنان به نبرد ایفا کرد.
۲ـ حذیفة بن الیمان: حذیفه در جنگ نهاوند از فرماندهان سپاه بود و به گزارش دینوری، مَقْدِسی و ابن عبدالبرّ، پس از نُعمان بن مُقَرّن فرماندهی کل سپاه اسلام را به عهده گرفت. او در فتح شوشتر، سِمَت فرماندهی پیاده نظام سپاه ابوموسی اشعری را عهده‌دار بود. همچنین شهرهای همدان، ری و دینور به دست وی فتح شده است.
۳ـ مقداد بن اسود کندی: مقداد در فتح مصر در رأس سواره نظام‌ها شرکت داشت. هم چنین در فتح دیار بکر به همراهی عمار یاسر حضور داشت.
۴ـ هاشم بن عتبة بن ابی وقاص المرقال: هاشم بن عتبه، برادرزاده سعد بن ابی وقاص و از یاران با وفا و مخلص حضرت علی(علیه‌السلام) بود که در جنگ صفین به شهادت رسید. وی در روزگار خلافت عمر در نبرد قادسیه، فرماندهی جناح چپ سپاه اسلام را عهده‌دار بود. هم چنین از سوی خلیفه مأموریت یافت با سپاه دوازده هزار نفری به مقابله با سپاه یزدگرد به جلولاء اعزام شود. هاشم بن عتبه نیز در فتح بیت المقدس، فرمانده پنج هزار سواره نظام بود.
۵ـ عمار بن یاسر: عمار از شیعیان خاص امیرمؤمنان بود که در فتح مصر، فرماندهی سواره نظام را به عهده داشت. وی در فتح دیار بکر نیز به اتفاق مقداد بن اسود شرکت کرد. عمار در فتح شوشتر نیز فرماندهی دسته سواران را به عهده داشت. وی در این زمان، حاکم کوفه بود. چون خلیفه طی نامه‌ای از او تقاضای کمک به ابوموسی اشعری را کرد، عمار عبدالله بن مسعود را جانشین خویش در کوفه کرد و خود به همراه شش هزار سوار به کمک ابوموسی شتافت.
۶ـ مالک اشتر نخعی: وی در جنگ قادسیه حضور داشت. شهرهای آمِد و مَیافارِقِین به دست او فتح شد. مالک اشتر در این روزگار در نبردهای مسلمانان با رومیان به فرماندهی گروهی از سپاهیان منصوب و با رشادت‌های فراوان، شماری از رومیان را نابود کرد. او نیز به فرماندهی هزار سوار در فتح عَزاز شرکت داشت. چنان که در فتح مصر نیز از فرماندهان سپاه به شمار می‌رفت.
۷ـ حجر بن عدی کِندی:حُجر در نبرد جلولاء همراه دو هزار سوار خویش فرماندهی جناح راست را به عهده داشت. او نیز در جنگ قادسیه حضور فعالانه داشت. هم چنین سخنان حجر در "مرج عذراء” محل شهادت وی، زمانی که خود را برای شهادت آماده می‌کرد، حاکی از آن است که وی در فتح شامات نقش به سزایی داشته است.
دلیل حذف صاحبی اصلی و کم رنگ جلوه دادن علی ابن ابی طالب
اما حذف عوامل اصلی کمک کننده به پیامبر در این سریال به دلیل اینست که شخصیت خلیفه دوم بیشتر و بهتر دیده شود. تلاش کارگردان در میزانسن نیز به گونه‌ایست که عمر همواره در پشت سر ابوبکر، عثمان پشت سر او و علی در پشت سر ایشان باشد. یعنی ترتیب خلفا را با همین نوع میزانسن تعیین می‌کند. جالب اینجاست که مشاوران اصلی عمر در تمام طول سریال عثمان و قنفذ و مغیره هستند و گاهی نیز علی علیه السلام.
......
گفتنی است سریال عمر فاروق نقد حرفه ای توسط مرکزپژوهش های اسلامی صدا و سیما شده است. که دسترسی به محتوا آن کتاب نبود
