اسطوره سازان تمدن ایرانی

سی سال از تأسیس مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما در قم می‌گذرد؛ نهادی که با هدف پیوند دین و رسانه شکل گرفت و اکنون با تغییراتی ساختاری به «اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه» تبدیل شده است. انتصاب دکتر حامد حجتی به مدیریت این مجموعه، امیدها را برای تحولی جدی در مسیر پژوهش‌های دینی رسانه‌ای افزایش داده است. اما آیا این انتظارات، واقع‌بینانه است؟
انتظار به شکوفایی در دوره جدید تحول رسانه ملی از مرکزی که می تواند تامین کننده اندیشه راهبردی دینی در رسانه و حامی مبانی اندیشه ای رویکردهای سینمایی و تلویزیونی باشد چیز کمی نیست، اما به مدد کارشناسان خبره جوانی که پرورش یافته خود این مجموعه اند، گویی بخشی از راه پیموده شده است.
انبوه سئوال های بی پاسخ از نوع مناسب تعامل و ارتباط حوزه دین و رسانه از خود حوزویان تا اهالی رسانه و برنامه سازان صدا و سیما تا نوع برنامه مطلبوب و ایده آل با تم دینی بخشی از معضلات چند لایه ای است که تنها و تنها در این مرکز باید دنبال پاسخ برای آن گشت.
اینها و پرسش هایی از این دست که نگاه مدیران ارشد حاضر در جلسه تودیع و معارفه دکتر حامد حجتی مدیرکل جدید پژوهش‌های اسلامی رسانه حضور داشتند، گواه دمیده شدن مجدد انتظار به شکوفایی، امید درخشش و ببار نشستن تلاش های گذشته در این مرکز پژوهش های اسلامی رسانه ای است.
نقش رسانه در تمدن‌سازی غیرقابل انکار است، چنانکه دکتر شاکری‌نژاد (رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما) با اشاره به سقوط قسطنطنیه و تحولات غرب، بر تأخیر تاریخی جهان اسلام در بهره‌گیری از رسانه تأکید کرد. امروز، رسانه ملی نه‌تنها باید پاسخگوی ذائقه مخاطب داخلی باشد، بلکه با جنگ نرم دشمنان نیز مواجه است. در این میان، اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه می‌تواند با تولید محتوای عمیق و جریان‌ساز، نقش کلیدی ایفا کند. اما سؤال اینجاست: آیا این نهاد توانسته است خروجی پژوهش‌های خود را به برنامه‌های رسانه‌ای تبدیل کند؟
دکتر پهلوانیان (مدیرکل صداوسیما مرکز قم) به ارائه ۱۲ پیشنهاد برای تحول در این اداره کل اشاره کرد که نشان‌دهنده ضرورت بازآرایی ساختاری است. به نظر می‌رسد این مرکز نیازمند تعریف نقشه راهی است که از یکسو به نیازهای فوری رسانه ملی پاسخ دهد و از سوی دیگر، پژوهش‌های بلندمدت را هدف قرار دهد. همچنین، هماهنگی بیشتر با بخش‌های تولیدی صدا و سیما -چنانکه دکتر کاویانی (مدیر رادیو معارف) بر آن تأکید کرد- می‌تواند ضعف‌های محتوایی برنامه‌های مذهبی را کاهش دهد.
هشدار دکتر اکبری (رئیس دانشکده دین و رسانه) درباره خطر تهی‌شدن تدریجی رسانه از مبانی دینی، نگاه ژرف‌اندیشانه‌ای را می‌طلبد. پژوهش‌های اسلامی نباید صرفاً به تولید کتاب و مقاله محدود شود، بلکه باید به‌صورت عملیاتی در برنامه‌سازی رسانه‌ای نمود یابد. در غیر این صورت، شکاف میان پژوهش و اجرا روزبه‌روز عمیق‌تر خواهد شد.
 تعامل بیشتر با تولیدکنندگان رسانه‌ای برای تبدیل پژوهش‌ها به محتوای جذاب، بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانشکده دین و رسانه به‌عنوان بازوی علمی، تمرکز بر نیازهای روز رسانه ملی و پرهیز از پژوهش‌های صرفاً نظری و ایجاد سازوکارهای نظارتی برای ارزیابی تأثیر پژوهش‌ها بر برنامه‌های پخش‌شده شاید راه رسیدن به این پویایی است . اگر این چالش‌ها به‌درستی مدیریت شود، می‌توان امیدوار بود که اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه در دوره جدید، نه‌تنها به یک نهاد پژوهشی مؤثر، بلکه به «قلب تپنده جریان‌سازی دینی» در رسانه ملی تبدیل شود.
انتخاب دکتر حامد حجتی به مدیریت اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه، فرصتی است برای تحول در پژوهش‌های دینی رسانه‌ای. اما موفقیت این نهاد در گرو دو شرط اساسی است: نخست، تبدیل پژوهش‌های نظری به محتوای عملیاتی و جذاب برای رسانه ملی، و دوم، تعامل سازنده با بخش‌های تولیدی سازمان صدا و سیما. اگر این مرکز بتواند از چرخه تولید صرفاً کتاب و مقاله فاصله بگیرد و مستقیماً بر برنامه‌سازی رسانه‌ای تأثیر بگذارد، آن‌گاه می‌تواند به حلقه وصل دین و رسانه تبدیل شود. در غیر این صورت، خطر حاشیه‌نشینی و کاهش اثرگذاری همچنان باقی است. چالش اصلی، نه کمبود ایده، بلکه اجرای به‌موقع و هوشمندانه این پژوهش‌ها در بدنه رسانه است

منبع: راسخون