اسطوره سازان تمدن ایرانی

مرور پرفروش ترین فیلم های ایرانی سال ۱۴۰۱ که «انفرادی»، «بخارست» و «سگ بند»‌در سه رده اول آن هستند.

سلام سینما- در آخرین روزهای سال ۱۴۰۱ به سراغ جدول فروش سالانه فیلم‌های سینمای ایران رفتیم و ده فیلم پرفروش امسال را مرور کرده‌ایم. سالی که برای سینمای ایران به یک فاجعه می‌ماند.

انفرادی

کارگردان: سیدمسعود اطیابی

تعداد بلیت: 2,434,463

فروش: 775,864,500,000 ریال

خلاصه داستان: پولامون رو دزدیدن ، دارن باهاش پز میدن!!! امیر بدهی سنگینی بالا آورده و دنبال راهی برای پرداخت آن می‌گردد. او به سراغ دوست و همکار قدیمی‌اش می‌رود تا با دزدی پول را جور کنند. در ابتدا ماشین می‌دزدند اما تصمیم می‌گیرند دست به انجام کار بزرگ‌تری بزنند. یک سرقت بزرگ ...

«انفرادی» شبیه به خیل عظیم کمدی‌های دیگر این‌چنینی، از یکسری تکنیک سودآور مشخص استفاده می‌کند و همان فیلم کمدی کلیشه‌ای، بی‌مغز و نخ‌نما شده‌ای را تحویل تماشاگر می‌دهد که در سال‌های اخیر بارها مانندش را دیده.

مایه‌های اکشن فیلم بزرگ‌ترین نقطه‌ضعف «انفرادی» است. فیلم اصلاً کمدی و اکشن منسجمی ندارد و هرکدام راه خودشان را می‌روند. حالا به این دو عنصر جدا از هم کلی موضوعات فرعی اجتماعی مانند بحث روحانیت، اختلاس‌های مالی و فشار‌های اقتصادی را هم اضافه کنید!

بخارست

کارگردان: سید مسعود اطیابی

تعداد بلیت: 1,409,099

فروش: 443,249,659,500 ریال

خلاصه داستان: اینجا ایران است و ما داستان‌های هیجان‌انگیز داریم. جلیل و جلال دو برادرند که یکی در تاکسی اینترنتی و دیگری در استخری به نام بخارست کار می‌کند. جلیل قصد دارد با پیج اینستاگرامی اش کسب درآمد کند، از این رو دست به گرفتن ویدئوهای دوربین مخفی خطرناک می‌زند. یکی از این دوربین مخفی‌ها که در استخر گرفته شده، او را در مخمصه بزرگی گرفتار می‌کند که منجر می‌شود وارد دردسرهایی شوند.

مسعود اطیابی کارگردان فاتح گیشه‌ها، نشان داد که حتی اگر در ملتهب‌ترین شرایط اجتماعی هم فیلمش «بخارست» را اکران کند، باز هم می تواند در شمار پرفروش‌ترین‌ها باشد. فیلمسازی که البته کمدی‌هایش کیفیت بالایی ندارند اما آنقدر مورد توجه تماشاگر عامه هست که در یک سال دو فیلم اکران کند و هر دو پرفروش شوند.

سگ بند

کارگردان: مهران احمدی

تعداد بلیت: 1,316,577

فروش: 421,478,270,940 ریال

خلاصه داستان: هیچ وقت گول اسم و ظاهر آدم‌ها رو نخورید؛ لشکر هیتلر با اون عظمت، اسمش نازی بود. فرزندان یک کشتی‌گیر بازنشسته پس از مرگ او اقدام به فروش اموالش می‌کنند تا به پیشنهاد یک آشنای قدیمی از راهی نامعلوم یک شبه ثروت‌مند شوند، اما شرایط طبق پیش‌بینی آن‌ها پیش نمی‌رود و حوادث تلخ‌وشیرین زیادی به وقوع می‌پیوندد.

دلیل اینکه «سگ بند» در این لیست قرار دارد کاملاً واضح است: در وهلهٔ اول ژانر کمدی فیلم با حضور دو بازیگر محبوب و بعد از آن حضور مهران احمدی به‌عنوان کارگردان که می‌تواند حداقل‌های استاندارد سینمایی یک اثر را رعایت کند.

هرچند فیلم در نهایت موفق نمی‌شود از ظرفیت‌های ایده اولیه‌اش استفاده کند و از یک کمدی متوسط قابل‌تحمل جلوتر نمی‌رود. بااین‌وجود می‌توان حدس زد که این میزان فروش بالایش دقیقاً از همین ایده خلاقانه و تلاش برای ساخت یک کمدی متفاوت نشئت می‌گیرد.

پسر دلفینی

کارگردان: محمد خیراندیش

تعداد بلیت: 910,270

فروش: 233,358,322,500 ریال

خلاصه داستان: یک هواپیما در دریا سقوط می‌کند، یک دلفین و مادرش نوزاد پسری را که در دریا افتاده است، نجات می‌دهند و از او مراقبت می‌کنند. نوزاد پسر (پسر دلفینی) بزرگ‌تر که می‌شود هویت خود را پیدا می‌کند. او از دریا خارج و راهی جزیره می‌شود تا مادرش را پیدا کند و در این سفر ناخدا و همسرش به همراه تمام بندرنشینان به پسر دلفینی کمک می‌کنند.

فیلمی که موسسه اوج در همکاری با مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی آن را تهیه کرده است و پیش از نمایش در ایران، در روسیه اکران شد و بر طبق آمار سایت kinometro روسیه، پس از شش هفته اکران، ۱٫۱۴۳ میلیون دلار معادل ۳۲٫۶ میلیارد تومان فروخت. پرداختن به فرهنگ مناطق جنوبی کشور و استفاده از سنت موسیقایی جنوب از جمله نکات ویژه «پسر دلفینی» ‌است.

علفزار

کارگردان: کاظم دانشی

تعداد بلیت: 647,004

فروش: 221,128,320,000 ریال

خلاصه داستان: بعضی رازها بهتره فاش بشن، برخی هرگز... باید دفن بشن یه جایی دور از دسترس، برای همیشه.

فیلم «علفزار» اولین فیلم کاظم دانشی در مقام کارگردان است. فیلمی که در چهلمین جشنواره فیلم فجر رونمایی شد و یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های آن دوره بود. نگاه کنجکاو بازپرس در واقع مابه‌ازایی از کنجکاوی‌های فیلمساز است که به گفتهٔ خودش فیلمنامه را بر اساس چندین پرونده قضایی به نگارش درآورده. به این شکل که داستان فعلی «علفزار» لزوماً اقتباس از یک داستان واقعی نیست اما برآیند مطالعه و تحقیق در تعداد زیادی پرونده تجاوز به عنف است.

«علفزار» هم موردتوجه ویژهٔ جشنواره قرار گرفت و ‌بیشترین تعداد کاندیداتوری را داشت که عموما شامل بخش‌ها و جوایز اصلی مانند بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگری، بهترین تدوین، بهترین فیلم‌برداری، بهترین فیلم اول و... می‌شد و در این میان موفق شد چهار سیمرغ را به خانه ببرد.

در میان بازیگران که در هر چهار رشته زن و مرد اصلی و فرعی کاندید شده بودند، صدف اسپهبدی، جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل زن را از آن خود کرد. کاظم دانشی سیمرغ بهترین فیلم‌نامه را به خانه برد و حمید نجفی راد برای تدوین فیلم و علیرضا علویان برای صداگذاری، سیمرغ دریافت کردند.

تی تی

کارگردان: آیدا پناهنده

تعداد بلیت: 656,500

فروش: 215,450,935,000 ریال

خلاصه داستان:‌ ابراهیم، استاد فیزیک دانشگاه در آستانه‌ی مرگ با زنی روستایی آشنا می‌شود به طوری‌که زندگی و مرگ ابراهیم را از نو معنا می‌کند.

«تی تی» که یکی از بهترین تجربه‌های کارنامه کاری الناز شاکردوست است، از آن شخصیت‌هایی است که کمتر نمونه‌اش را دیده‌ایم. زنی روستایی که آن سادگی غیر شهری‌اش، در عین همهٔ دلنشینی که دارد، مزین است به یک عنصر برجسته و نامأنوس، به یک تجربه فرا عقلی. شبیه آن کاریزمایی که در قهرمانان داستان‌های شاه و پریان طعمش را حس می‌کنیم. «تی‌تی» از جهان فیکشن و افسانه سربلند کرده و این مهم‌ترین نکته‌ای است که تی‌تی خله را در کنار کاراکترهای روستایی ماندگاری مانند نایی‌جان در «باشو غریبه کوچک» یا ننه گیلانه در «گیلانه» قرار می‌دهد.

اینکه پناهنده کماکان بر اهمیت بعد اجتماعی و صحبت از مسائل اجتماعی زنان تأکید می‌کند و درعین‌حال به سراغ تجربه کارگردانی گونهٔ جدیدی از فیلم می‌رود، همان روحیه‌ای است که نسل جوان سینمای ایران که با کپی کاری فرمول‌های موفقیت خو گرفته، آن را کم دارد. پناهنده اصرار دارد که فیلم دغدغه‌مند و چالشی بسازد و به همان میزان هم تأکید دارد که فیلمش در نهایت در دسته‌بندی فیلم‌های اجتماعی سال‌های اخیر قرار نگیرد.

ابلق

کارگردان: نرگس آبیار

تعداد بلیت: 656,558

فروش: 207,659,370,000 ریال

خلاصه داستان: راحله زنی است سر به زیر و خانواده دوست؛ او به فکر حفظ پایه‌های زندگی و خانواده خودش است و ناگهان او چیزی را حس میکند و میفهمد که خبرهایی هست....

نرگس آبیار با فیلم «ابلق» ‌در فجر سی و نهم حضور پیدا کرد. او در این فیلم یک بار دیگر با الناز شاکردوست و هوتن شکیبا همکاری کرده اما برخلاف فیلم‌های قبلی که همه بیگ پروداکشن بوده و در جغرافیای متنوعی ساخته می‌شدند، «ابلق» یک درام اجتماعی و شهری است که بخش زیادی از آن در شمال تهران فیلمبرداری شده و خانم فیلمساز سعی کرده داستانش درباره شخصیت‌های بی‌بضاعت را با جنبش‌های اجتماعی که در سال‌های اخیر ضد «خشونت علیه زنان» راه افتاده، مثل «می تو» ترکیب کند.

آبیار ظرف ده سال و با چهار فیلم، از سطح یک کارگردان جوان و جویای نام به بالاترین سطح سینمای ایران رسیده است و این به خوبی نشاندهنده تلاش و پشتکار اوست. البته هوش تجاری و صنعتی آبیار هم به اندازه دانش سینمایی یا حتی بیشتر از آن در رسیدنش به این نقطه تاثیر داشته، همانطور که حضور همسرش به عنوان یک تهیه‌کننده با نفوذ در همه فیلم‌ها تاثیرگذار بوده است.

دوزیست

کارگردان: برزو نیک نژاد

تعداد بلیت: 620,009

فروش: 199,142,352,500 ریال

خلاصه داستان: در جنوب شهر، پسری به نام عطا با پدرش زندگی می‌کند و دو تن از دوستان خود را نیز به خانه راه داده است اما کلفتی که برای همسایه‌شان کار می‌کند، دلبستگی خاصی به این پسر دارد ولی عطا از این موضوع چیزی نمی‌داند. این کلفت، دختری را به خانه عطا می‌آورد و ادعا می‌کند که دخترخاله‌اش است و از عطا می‌خواهد برای چند روزی، مخفیانه او را در منزل خود نگه دارد. عطا این موضوع را می‌پذیرد و ماجراها، با ورود این دختر به خانه شروع می‌شود.

هرچند برزو نیک‌نژاد را با فیلم‌های سینمایی و سریال‌های کمدی‌اش به یاد می آوریم اما با یک درام جدی به نام «دوزیست» به جشنواره فجر سال ۹۸ شرکت کرد. «دوزیست» با وجود ضعف‌های داستانی و پرداخت روایی ناقص در این لیست قرار دارد و این نشان‌گر بی‌بضاعتی سینمای ایران است!

ملاقات خصوصی

کارگردان: امید شمس

تعداد بلیت: 570,304

فروش: 192,664,990,000 ریال

خلاصه داستان: پروانه در محله‌ای در حومه شهر تهران صاحب یک عطاری است. پدرش به خاطر دزدی از همسایه به زندان افتاده و برادرش نیز تحت تعقیب است. فرهاد که همبند پدر پروانه است برای کارهای پدرش با او در ارتباط است تا این‌ که به او اظهار علاقه می‌کند.

«ملاقات خصوصی» از جمله فیلم‌های مطرح جشنواره بود که انتظار می‌رفت اکران خوبی را پشت سر بگذارد. هم بازیگران و ستاره‌های محبوبش تضمین‌کننده گیشه بودند و هم اکران محدود در جشنواره فجر نشان داد که تماشاگران به خوبی با فیلم ارتباط برقرار می‌کنند.

فیلم اول امید شمس که به زندگی خود او هم ارتباط پیدا می‌کند، تماشاگران و منتقدان را راضی کرد و بسیاری فیلم را به دلیل پایان متفاوتش ستودند. با این وجود اکران فیلم بعد از پاییز مهیب سال گذشته و التهاب احتماعی حاصل از آن باعث شد «ملاقات خصوصی» در گیشه کمتر از پیش‌بینی بفروشد.

لوپتو

کارگردان: عباس عسکری

تعداد بلیت: 815,630

فروش: 192,380,540,000 ریال

خلاصه داستان: پدر علی در کارگاه لوپتو با یاد دادن ساخت اسباب‌بازی به بیمارانش، آن‌ها را درمان می‌کند. کارگاه اسباب‌بازی‌های خلاقانه لوپتو که بین کودکان ایرانی محبوبیت زیادی دارد با خرابکاری یک ناشناس تعطیل می‌شود. علی تلاش می‌کند پدرش را که نا‌‌امید شده است از این مخمصه نجات دهد... .

«لوپتو» یکی دیگر از انیمیشن‌هایی است که امسال در شمار ده فیلم پرفروش سال قرار گرفته. اتفاقی که برای سینمای ایران چندان مرسوم نبوده و نمی‌دانیم آن را باید به واسطه پیشرفت انیمیشن سازی خوش یمن بدانیم یا از فرط دلزدگی مخاطبان از فیلم‌های سینمایی جریان اصلی، بد یمن!

به هرحال اینکه انیمیشن‌سازان با همه‌ی محدودیت‌ها از پا ننشسته‌اند و کماکان به کار خود ادامه می‌دهند خودش خبر خوبی است.