تهیه‌کننده "لایه‌های دروغ": به دنیا قدرت سینمای اکشن ایران را نشان خواهیم داد
محسن صرافی تهیه‌کننده لایه‌های دروغ می‌گوید که این فیلم نمایش‌دهنده مشترکات فرهنگی میان ایران و فنلاند است و به هیچ عنوان فیلم سفارشی و سفارتخانه‌ای نساختیم بلکه با اکشن‌های موفقی مانند جان ویک و تیکن رقابت کرده‌ایم.
تولیدات مشترک سینمایی میان ایران و جهان یکی از پراهمیت‌ترین موضوعات سینمایی است که کمتر میان کشور ما و دیگر کشورهای دنیا شکل گرفته است. مشکلات و گرفتار‌ی‌های ارزی، هزینه‌های سنگین، دشواری‌های برقراری پل ارتباطی و تعامل فرهنگی و سیاسی میان کشورها و مسائل دیگر باعث می‌شود که به راحتی میان ایران و دیگر کشورهای دنیا تولید مشترک سینمایی انجام نشود.
اما در این میان یک فیلم سینمایی به نام «لایه‌های دروغ» تولید مشترک میان ایران و فنلاند ساخته شد که از جالب‌ترین نکات آن ژانر فیلم یعنی اکشن است. زیرا اولاً بیشتر تولیدات سینمایی ما در گونه‌های درام و با مضامین اجتماعی و شهری است و از دورانی که سینمای ما فیلم‌های اکشن و حادثه‌ای می‌ساخت فاصله گرفته است. ثانیاً آنکه کشور فنلاند نیز مانند ایران سینمای پرقدرتی در ژانر اکشن ندارد و بیشتر فیلم‌های درام می‌سازد مانند فیلم «هلن» که در جشنواره جهانی فیلم فجر 39 نیز از فنلاند شرکت کرد و جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره را در بخش سینمای سعادت از آن خود کرد.
فیلمبرداری این فیلم به تازگی تمام شده و مراحل فنی دیگر آن ادامه دارد. در لایه‌های دروغ رامین سهراب، نادر فلاح، آرمان درویش و روشنک گرامی و... بازی می‌کنند. لایه‌های دروغ محصول کمپانی فنلاندی Sonram Productions با مشارکت بنیاد سینمایی فارابی است.
بنابراین ساخت فیلم اکشن توسط دو کشوری که سینمای آنها را به این ژانر نمی‌شناسند، جالب توجه است و باید دید که چرا سازندگان آن قصد داشتند تا اولاً فیلم اکشن را که در گرانی صنعت سینما هزینه بالایی دارد بسازند و ثانیاً چرا آن را به صورت تولید مشترک CO-PRODUCTION و با همکاری فنلاند تولید کردند؟ در ادامه گفت‌وگوی ما را با محسن صرافی تهیه‌کننده فیلم می‌خوانید:
موضوع و تم کلی فیلم عدالت است که موضوعی جهانی است و برای تمام مردم دنیا مفهومی مشترک دارد و در جهان امروز مورد غفلت واقع شده است. از سوی دیگر داستان فیلم به خانواده و انسجام آن مربوط است. باتوجه به اینکه نمی‌توانم خط داستانی را بگویم بیشتر از این بیان محتوا و داستان فیلم مقدور نیست و تنها می‌توانم به همین بسنده کنم که نقش اول مرد فیلم با تمام وجود و دلبستگی برای حفظ انسجام خانواده دچار مشکلات و اتفاقاتی می‌شود که در روند داستان، فیلم را اکشن و حادثه‌ای می‌کند.
بیشتر جشنواره‌های سینمایی جهان ما را با سینمای درام و به شایستگی با کارگردانانی مانند عباس کیارستمی و اصغر فرهادی می‌شناسند. حالا بخش مهمی از خواسته تماشاگران سینما در دنیا، سرگرمی و لذت تماشای یک فیلم جذاب است و ژانر اکشن این قابلیت را دارد. سینمای اکشن ما نیز وامدار افرادی مانند ساموئل خاچیکیان و بازیگرانی مانند جمشید هاشم‌پور است و اتفاقا باید بگویم که رامین سهراب نیز از دوران کودکی تجربه همکاری با جمشید هاشم‌پور را داشته و از این رو با تجربه‌ای که در سینمای ایران به دست آورده در فنلاند و آمریکا به صورت تخصصی تحصیل و تمرین داشته و کار کرده است. نگاهمان این بود که فیلم لایه‌های دروغ ضمن تازگی و برخورداری از ویژگی‌های سینمای اکشن رده اول جهان، ادای احترامی به سینمای اکشن پرمخاطب ایران در دهه 60 و 70 باشد.
یکی از اهداف ما این بود که به دنیا بگوییم ایران نیز سینمای اکشن قوی و بالنده‌ای دارد که بعد از چند سال که از آن فاصله گرفته است، ظرفیت‌ها و پتانسیل خود را به مردم جهان نشان خواهد داد.
هدف دیگر اینکه فضای فیلم به فرهنگ ایران و فنلاند نزدیک باشد. البته با توجه به اینکه 80 درصد داستان فیلم در ایران روایت می‌شود، بیشتر فضای آن به فرهنگ و مردم کشور عزیزمان نزدیک است اما فرهنگ و جامعه فنلاند نیز در آن بروز و نقش مهمی دارد. قصد ما این بود که فرهنگ و همین‌طور لوکیشن‌ها و ویژگی منحصربه‌فرد معماری و آثار هر دو کشور در فیلم نمایان باشد.
باید از ظرفیت سینما برای تبلیغ جاذبه‌های ایران استفاده کنیم
* چون به نمایش جذابیت‌های ایران در فیلم اشاره کردید بد نیست از این قابلیت مهم در سینما که متأسفانه ما از آن غفلت کردیم اشاره کنیم. واقعاً کشور ما داری جاذبه‌های بسیار زیادی است که در سینمای ما غایب است اما کشورهای دیگر دنیا از آن بهره‌مند هستند.
بله، ایران بدون شک دارای محیط زیست و مناطق گردشگری بسیار زیبایی است که دنیا هنوز بسیاری از آنها را ندیده است. فنلاند نیز همین‌طور و برای همین هر دو طرف از اینکه کشورهای یکدیگر را به دنیا می‌شناسانند، خرسند بودند. این خیلی مهم است که از ظرفیت سینما برای نمایش اماکن و مناطق زیبا و مهم کشور بهره ببریم. این یکی از عملکردهای بسیار خوب و کاربردی سینما، ترغیب گردشگر و توریست است که در تمام دنیا از آن استفاده می‌شود و باید کشور ما نیز از آن بهره‌مند باشد.
شاید کمتر شنیده باشیم که فرانسه برای اینکه فیلم تیکن در آنجا ساخته شود با آغوش باز با فیلمسازش برخورد کرد و حتی فاند (بودجه) هم به آنان پرداخت کرد. بنابراین اینکه از سینما برای نمایش و تبلیغ فرهنگ، اقلیم و اماکن گردشگری استفاده کنیم یک امر رایج، مهم و مورد توجه کشورها است.
جالب است که بدانیم ما با فنلاند اشتراکات فرهنگی کمی نداریم، خانه و خانواده در آنجا اهمیت زیادی دارد؛ چیزی که از قضا برای ما ایرانیان نیز اهمیت فراوان دارد. فنلاندی‌ها نیز از این اشتراکات مطلع و مشتاق به تصویر کشیدن آن هستند بسیار تلاش کردیم که با احترام فرهنگ هر دو کشور دیده و قرابت فرهنگی میان ما به زیبایی به تصویر کشیده شود.
سینما در تلطیف نگاه رایج جهان نسبت به ایران مهم است
برای همین در کل دغدغه ما این بود که فرهنگ‌مان را در کنار داستان اصلی فیلم نیز به دنیا صادر کنیم حتی با نمایش چند سکانس و بیان چند جمله و دیالوگ. باور ما این است که فرهنگ ایرانی ما بسیار آموزنده و پربار است و می‌تواند به دنیا شناسانده شود. از این رو سینما در تلطیف نگاه جهانیان و فضای رایج معرفی شده از سوی برخی رسانه‌های بین‌المللی درباره مردم و کشور ما اهمیت و کاربرد فراوان و مهمی دارد.
* طرف فنلاندی از شما چه خواسته‌ای داشت؟
طرف فنلاندی به طور طبیعی می‌خواست تا هر آنچه به بهتر شدن فیلم کمک می‌کند اعم از عوامل حرفه‌ای و تجهیزات لازم و کافی در اختیار رامین سهراب قرار گیرد و از ظرفیت‌های بالقوه هر دو کشور در فیلم بهره بگیریم.
همکاری میان عوامل ایرانی و خارجی به حدی گرم و صمیمی بود که در حال حاضر فیلمبردار استرالیایی و بازیگر و نورپرداز فنلاندی به شدت دلتنگ ایران‌اند. تسلط به زبان خارجی عوامل ایرانی به غایت خوب بود و خواسته‌های مدیر فیلمبرداری و نورپرداز به تمامی اجرا شد و فهم درست و کاملی از خواسته‌های هر دو طرف وجود داشت. خوشبختانه انتقال تجربه از هر دو طرف به خوبی انجام شد و خرسندم از اینکه برای تولید فیلم مشترک بعدی از تجربیات عوامل این فیلم بهره خواهم برد.
توانستیم با تولید این فیلم ارز آوری کنیم
* فکر می‌کنم این سؤال خیلی مهم است که چرا فنلاند را به عنوان همکار خود انتخاب کردید؟ خصوصاً اینکه فنلاند نیز سینمای اکشن قوی ندارد.
همان‌طور که شما اشاره کردید، اولاً باید بگویم که در فنلاند نیز مانند ایران کمتر به ژانر اکشن توجه شده است، به همین دلیل هر دو طرف علاقه‌مند بودیم تا یک فیلم سینمایی در ژانر اکشن تولید کنیم. ثانیاً کارگردان فیلم ساکن فنلاند است و با فضا، زبان و فرهنگ آنان به خوبی آشنا است. همان‌طور که گفتم فنلاند با ما در زمینه فرهنگی اشتراکاتی دارد که اصلی‌ترین آن خانواده است و همین نکته در ساخت فیلم مشترک میان ما و فنلاند سهیم بود.
تولید این فیلم بی‌شک بدون همکاری و همراهی کیئو نوروانتو، سفیر فنلاند در ایران، با مشکلات زیادی روبرو می‌شد. به نظر من ایشان بیش از اینکه سفیر سیاسی کشور فنلاند باشد، یک سفیر فرهنگی است که به سینما و هنر علاقه وافری دارد. در بیشتر جشنواره‌های فرهنگی و سینمایی ایران شرکت می‌کند و از نزدیک با فرهنگ و هنر ما آشنا است. حضور او باعث شد که این همکاری میان ایران و فنلاند بهتر و زودتر شکل بگیرد.
تولید فیلم مشترک یک کارکرد بسیار مهم اقتصادی دارد که برای کشور ما هم حتماً حائز اهمیت است و آن هم ارز آوری است. به عقیده من کمتر فیلم تولید مشترکی تا به حال ساخته شده که توانسته باشد چشم‌انداز ارز آوری برای ایران داشته باشد. اما ما علاوه بر ارز آوری برای تهیه این فیلم، چشم‌انداز روشنی در این راستا ترسیم کرده‌ایم که ان شاء الله راهگشای تمامی همکاران فعال در این عرصه باشد.
فیلم سینماسفارستی نساختیم
* باتوجه به اینکه فیلم شما با همکاری فنلاند و در واقع شخص سفیر فنلاند ساخته شده است، پاسخ شما برای رد اینکه فیلم «لایه‌های دروغ» یک فیلم سفارتخانه‌ای باشد چیست؟
اینکه فیلم ما به سفارش سفارتخانه یا دولت یکی از دو کشور باشد را قویاً رد می‌کنم. زمانی که برای درخواست ویزا بابت فیلمبرداری بخش فنلاند به سفارت این کشور مراجعه کردم، سفیر فنلاند از تهیه این فیلم اطلاع یافت و پس از آن، وی و همکارانش به تمامی هرآنچه برای تسهیل در امر تولید فیلم لازم بود را در اختیار ما گذاشتند. لازم است بگویم، برخلاف اینکه بنیاد سینمایی فارابی در تأمین سرمایه تولید این فیلم مشارکت داشته است، لایه‌های دروغ یک فیلم مستقل است و مطلقاً و به تأکید، سفارشی نیست.
پس از انجام کارهای اولیه و صحبت‌هایی که میان ما انجام شد، جلسات سفیر فنلاند با آقای حیدریان، رئیس وقت سازمان سینمایی و آقای تابش، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی و آقایان ایل‌بیگی و فریدزاده انجام شد که در این زمینه با توجه به اهمیت موضوع بسیار پیگیر و پر توان به ما کمک کردند و جا دارد هم از آنان و هم آقای انتظامی، رئیس سازمان سینمایی تشکر کنم. بعد از همان جلسه اول اقبال عمومی برای ساخت این فیلم ایجاد و مسیر تولید هموارتر شد. از برکات تولید این فیلم حضور مدیران بنیاد فیلم فنلاند در ایران و دیدار با مدیران بنیاد سینمایی فارابی و تهیه‌کنندگان و کارگردانان سینمای ایران بود که امیدوارم به همکاری‌های بیشتر میان دو کشور منجر شود.
واقعیت این است زمانی که قرار شد برای گرفتن پروانه ساخت و دیگر امور تولید فیلم اقدام کنیم با هر تهیه‌کننده دیگری که صحبت می‌کردیم، پا پس می‌کشیدند که البته حق هم دارند ساخت فیلم به صورت مشترک و جهانی کار بسیار سختی است که نمی‌توان به راحتی آن را به سرانجام رساند. به همین دلیل بعد از اینکه شرایط سخت کار با نفر سوم را دیدم و به دلیل آنکه به خوبی می‌دانستم تهیه این فیلم باید به چه شکل و با چه مشخصات و مختصاتی باشد، خودم عهده‌دار تهیه‌کنندگی فیلم شدم و به نظرم با لطف خدا و پایمردی رامین سهراب و کمک همکارانم فیلم اکشن خوبی را تولید کرده‌ایم. در ابتدای امر تهیه فیلم را با برخی تهیه‌کنندگان مطرح کشور طرح کردیم، اما شرایط همکاری با آنان سخت و گاه از منظر آنان ناممکن بود. یاری خدا، عشق به ایران، تلاش بسیار و صبوری در مقابل دشواری‌های بسیار در مسیر تهیه این فیلم باعث شد که فیلمبرداری لایه‌های دروغ به پایان برسد.
* چه زمانی فیلم را اکران می‌کنید و پخش جهانی آن توسط کدام یک از شرکت‌های پخش خواهد بود؟
تلاش ما این است که فیلم را برای اکران در جشنواره فیلم فجر امسال آماده و پس از آن اکران جهانی و داخلی فیلم را آغاز کنیم. برای پخش جهانی فیلم با دو کمپانی بزرگ پخش‌کننده بین‌المللی مذاکراتی انجام داده‌ایم که بعد از توافق نهایی نام آنها اعلام خواهد شد.
