اسطوره سازان تمدن ایرانی

به گزارش پایگاه خبری حوزه هنری، ابراهیم فیاض در این جلسه با اشاره به تفاوت‌های فرهنگی کشورهای مختلف اروپایی، بیان داشت که کشورهایی مانند فرانسه و به‌ویژه ایتالیا، در مقایسه با کشورهایی چون آلمان، دارای حساسیت بالا و قوه خیال‌پردازی و بیان قوی هستند و به همین خاطر هم سینما در آلمان ضعیف و خشک ولی در ایتالیا و فرانسه قوی و جذاب است.

او اذعان کرد: حتی اگر فرویدی هم به این مسئله نگاه نکنیم، عقده‌ای که باعث رنج و حرمان و گناه در فرهنگ کاتولیک می‌شود، موجودیتی به نام «عشق» را می‌سازد. عشق باعث می‌شود هنرهای دراماتیک از جمله سینما به وجود آید. عشق و گناه بنا بر این مفاهیم هم عرفانی و هم به معنای جهان-پدیداریِ کلمه دینی هستند.

فیاض بیان کرد، شکل دیگری از عشق در سینمای مارکسیستی به وجود می آید. زیرا مارکسیسم نیز ماتریالیستی شده کاتولیسیسم است و دارای بهشت اول (کمون اولیه) بهشت دوم (کمون ثانویه) و همچنین تلاش برای نیل به این بهشت است. به همین خاطر است که هم در سینمای برآمده از فرهنگ کاتولیکی-عرفانی و هم در سینمای مارکسیستی، مشابهت هایی می بینیم. اگر در اولی، عشق و اروتیسیسم بسیار قوی است و انسان همواره عطش رسیدن به جنس مخالف را دارد، در دومی عشق به شکلی غیرمنطقی سرکوب می شود.

فیاض با اشاره به سینمای ایران و ماجرای «سینمای اسلامی» در نگاه مخملباف، او را نماد یک چنین سینمای چپ سرکوب‌گری دانست؛ سینماگری که ابتدا به شدت هر نوع وجه جنسی را سرکوب می‌کند و بعد یکباره تسلیم غریزه می‌شود و آن را می پذیرد تا آنکه سرانجام در «سکس و فلسفه» اصلاً همه چیز را سکس می خواند. فیاض تصریح کرد: سینمای فرهادی نیز تأثیرپذیرفته از همین رویکرد چپ است.

سید مهدی ناظمی نیز در بخشی از این نشست با توضیح اینکه در عالم مدرن، هم امر جنسی و هم هویت جنسی یا جنسیت مسئله‌زا و یک پرسش نظری است، بیان داشت که سینما از بدو تأسیس درگیر مسئله نمایش امور جنسی و هویت جنسی بود. او با اشاره به آرای مالوی و نقد او به سینمای مردسالار هالیوود در فرم و محتوا، بیان داشت که نظریه فیلم همواره به دنبال روشن کردن رابطه جنسیت و سینماست.

ناظمی با اشاره به ماجرای شکل‌گیری سینمای ایران با فیلم «دختر لر» بیان داشت که بذر سینمای ایران از همان آغاز با بحران جنسی و حمله به ساختارهای جنسی و جنسیتی فرهنگ سنتی آغاز شد و این بحران در فیلمفارسی و ابژه‌سازی زن در آن اوج گرفت و تا به امروز ادامه پیدا کرد. سینمای دهه هشتاد که تصویری پرخاشگر و عصبی از زن نشان می‌دهد، شکل دیگری از این بحران است.

جلسه پنجم از نشست‌های پدیدارشناسی سینمای ایران، دوشنبه 13 آذر در سالن فردی حوزه هنری، با موضوع جشنواره و سینمای ایران و با حضور خسرو دهقان و فرزاد موتمن برگزار خواهد شد.