اسطوره سازان تمدن ایرانی

در حالی که کمپانی «پارامونت» پخش بین‌المللی پادماواتی را به عهده گرفته، صدای اعتراض‌ها در هند بلند شده است؛ اعتراض‌هایی که به قرارداد همکاری سازندگان این درام تاریخی باشکوه با کمپانی سرشناس هالیوودی مربوط نمی‌شوند! و در واقع از جانب فعالان هندوست که نسبت به روایت این داستان تاریخی و برخی مسائل آن معترض‌اند. در حالی که سازندگان فیلم می‌گویند داوطلبانه اکران عمومی آن را عقب انداخته‌اند، رسانه‌های گروهی ترجیح می‌دهند از عنوان «توقیف» استفاده کنند.

دامنه‌ی این اعتراض‌ها آن قدر زیاد بوده است که تهیه‌کنندگان فیلم یک نمایش خصوصی را برای گروه‌های هندو و رهبران‌شان ترتیب داده‌اند. آن‌ها امیدوارند این نمایش بتواند نگرانی‌ها را برطرف کند و اکران پادماواتی بدون جنجال باشد. این درام تاریخی پرخرج را فیلم‌ساز مطرح سانجای لیلا بانسالی کارگردانی کرده است؛ همان فیلم‌سازی که در دو دهه‌ی اخیر تعدادی از بهترین و موفق‌ترین محصولات بالیوودی مثل دوداس، رام و لیلا و باجیرائو مستانی را ساخته است؛ که در کنار موفقیت تجاری، منتقدان را هم راضی کرده‌اند. در واقع بانسالی با فیلم‌هایش سبک تازه‌ای را برای سینمای هند به ارمغان آورده است که صحنه‌آرایی‌های باشکوه با لباس‌ها و رنگ‌های خاص، مشخصه‌ی اصلی آن است. گروهی از منتقدان داخلی و خارجی آثار بانسالی را «چشم‌نواز» توصیف کرده‌اند.

داستان پادماواتی بیش‌ از همه، صدای اعتراض هندوهای ایالت راجستان را بلند کرده است. آن‌ها این داستان تاریخی را دروغین ارزیابی کردند و می‌گویند سازندگان فیلم برای جلب تماشاچی بیش‌تر، دست به تحریف تاریخ کهن زده‌اند. در فیلم یک فصل رؤیایی وجود دارد که بین بازیگران اصلی فیلم دیپیکا پادوکونه و رانویر سینگ روی می‌دهد. اما تفاوت این فصل با نمونه‌های مشابه در این است که دو بازیگر در نقش شخصیت‌های متخاصم ظاهر شده‌اند و نه دو دلداده‌ی محبوب و موافق! پادوکونه که این روزها گران‌ترین بازیگر زن بالیوود است و سال قبل در قسمت تازه (و البته ناموفق) سه ایکس در مقابل وین دیزل بازی کرد، در پادماواتی نقش رانی پادماواتی ملکه‌ی وقت یکی از ایالت‌های هند باستان را بازی کرده است؛ شخصیتی که به خاطر شجاعت، هوش بالا و زیبایی‌اش زبانزد همگان بود. همسر او ماهاراوال راتان سینگ (با بازی شاهد کاپور) یکی از حاکمان سلحشور راجپوت بود که تا آخرین نفس برای حکومت همسرش رانی و محافظت از جان او مبارزه کرد.

سومین شخصیت مهم فیلم، سلطان علاءالدین خلجی است. او دومین و قدرتمندترین حاکم سلسله‌ی خلجی است که قلمرو تحت حاکمیتش در دهلی بود. دودمان خلجی از ترک‌های خلج با اصلیت افغانی و فارسی‌زبان بود. حالا مشکل این‌جاست که علاءالدین به قلمرو پادماواتی حمله می‌کند اما به او دل‌ می‌بندد! به گفته‌ی مخالفان، نمایش چنین صحنه‌ی رمانتیکی بین این ملکه با امپراتور مهاجم مغول، نه‌تنها «تنفربرانگیز و توهین‌آمیز» که غیرمعقول و نابخشودنی است. این امپراتور در تاریخ هند، به عنوان یک مهاجم بی‌رحم شناخته می‌شود. در عین حال، سپردن این نقش به رانویر سینگ که طرفداران بسیار زیادی در هند، به‌خصوص میان جوان‌ها دارد می‌تواند تصویر مطلوبی از این شخصیت تاریخی ارائه دهد. در یک کلام، هندوهای معترض عقیده دارند فیلم بانسالی به شکلی جذاب و باشکوه، یک دشمن قدیمی را دوست‌داشتنی و قابل احترام به نمایش‌ می‌گذارد. این اولین بار است که رانویر سینگ در یک فیلم هندی، نقش شخصیت منفی داستان را بازی‌ می‌کند.

شرکت فیلم‌سازی «وایاکام هجده» به عنوان تهیه‌کننده‌ی فیلم اعلام کرده است که این صحنه‌ی رؤیایی و هر صحنه‌ی دیگری را که مورد نظر فعالان هندو نباشد، حذف خواهد کرد! اما واقعیت این است که صحنه‌های مربوط به حضور رانویر سینگ را نمی‌توان حذف کرد چون او یکی از سه ضلع اصلی مثلث داستان است! تلاش تهیه‌کنندگان پادماواتی برای جلب رضایت مخالفان در حالی است که هنوز فیلم برای کسب پروانه نمایش، به اداره سانسور ارائه نشده است؛ و اصلاً بعید نیست که آن‌ها هم خواهان حذف صحنه‌هایی باشند. همه‌ی این اتفاق‌ها در شرایطی رخ‌ می‌دهد که اول دسامبر (ده آذر) به عنوان زمان اکران فیلم تعیین شده بود. تحلیل‌گران می‌گویند انتخاب این زمان نزدیک برای نمایش عمومی به این منظور صورت گرفته است که سازندگان فیلم بتوانند به بهانه‌ی کمبود وقت، راحت‌تر و بی‌دردسرتر اجازه‌ی اکرانش را بگیرند.

بانسالی در گفت‌وگویی اعلام کرده است با این‌که داستان فیلمش بر اساس یک واقعه‌ی تاریخی ساخته شده، اما برای روایت سینمایی و دلنشین آن، خودش را موظف به رعایت دقیق اتفاق‌های تاریخی ندانسته است و این موضوع را حق هنرمندان فیلم‌ساز‌ می‌داند. به باور او برای این‌که فیلم به دل تماشاگران بنشیند،‌ می‌توان در بخشی از داستان و واقعیت‌ها دخل و تصرف کرد.

در این میان گروهی می‌گویند تلاش سازندگان فیلم برای جلب نظر مخالفان، بیش از آن که انسانی و احترام به دیدگاه دیگران باشد، پایه‌واساس مادی دارد. راجستان یکی از مناطقی است که اکران یا عدم اکران فیلم‌های سینمایی، تأثیر زیادی بر فروش آن‌ها‌ می‌گذارد چون یکی از بهترین بازارهای سینمایی هند است. هزینه‌ی تولید بالای فیلم، ۱۸۵ کرور (حدود ۳۰ میلیون دلار) حکایت از آن می‌کند که تهیه‌کنندگانش باید کمی دست‌به‌عصا رفتار کنند. طی تظاهراتی که در راجستان برپا شد، کار به درگیری و مداخله‌ی پلیس هم کشید. ده نفر در این رابطه دستگیر شدند و این موضوع، باعث خشم بیش‌تر معترضان شد. به گزارش نشریه‌های محلی، این خشم‌ می‌تواند بلای جان فیلم در این منطقه شود. بانسالی در زمان ساخت فیلم هم درگیری‌هایی با رهبران راجپوتی داشت و آن‌ها او را متهم به «تخریب تاریخ راجپوت‌ها» کردند.

با تمام این حرف‌ها پیش‌بینی می‌شود پادماواتی دوباره به یک موفقیت تجاری و انتقادی در کارنامه نویسنده و کارگردانش بدل شود که ظاهراً طراحی صحنه و لباس و تصنیف موسیقی را نیز انجام داده است. او داستان «پادماواتی» را دو سال قبل به صورت نمایش‌های تئاتری و اپرا در شهرهای روم و پاریس روی صحنه برد که با استقبال چشمگیر تماشاگران روبه‌رو شدند. بانسالی اولین هنرمند هندی است که دست به چنین کاری زده و داستان‌های بومی و تاریخی هندی را برای تماشاگران اروپایی روی صحنه برده است.

در واقع هم موفقیت بین‌المللی فیلم‌های قبلی بانسالی باعث شد «پارامونت» پخش خارجی پادماواتی را به عهده بگیرد. این کمپانی که از این اتفاق کاملاً خرسند است، در زمینه‌ی تبلیغات واقعاً سنگ‌تمام گذاشته است. این اولین بارست که «پارامونت» یک محصول بالیوودی را توزیع بین‌المللی‌ می‌کند.

 ماهنامه سینمایی فیلم