اسطوره سازان تمدن ایرانی

هی پشت به زین و گهی زین به پشت! همیشه سینمای شرق از سینمای غرب درس می‌گرفت اما حالا ظاهراً این سینمای غرب است که باید از طرف مقابل درس بگیرد. موفقیت کلان درام ورزشی هندی دانگل (کُشتی) در چین، تحلیلگران سینمایی غرب را به طرح سؤال‌های تازه‌ای واداشت؛ از جمله این‌که چرا فیلم عامرخان به یک پدیده‌ی فرهنگی بدل شد؟

دانگل بعد از دو ماه نمایش عمومی به فروش باورنکردنی ۱۹۰ میلیون دلار رسید که این یک رکوردشکنی تازه برای یک محصول غیر‌‌هالیوودی در گیشه‌ی سینماهای چین است که در دو دهه‌ی اخیر و پس از بازگشایی فرهنگی و هنری، عموماً میزبان محصولات پرسروصدای ‌هالیوودی بوده است؛ فیلم‌‌هایی که معمولاً رکوردهایی را به همراه آورده‌اند و در غوغای نمایش عمومی این بلاک‌باستر‌‌های ‌هالیوودی، فیلم‌‌های دیگر کشورهای دنیا مجالی برای دیده شدن در بازار چین نداشته‌اند. اما امسال تولید تازه‌ی شرکت فیلم‌سازی عامرخان توانست ردیف هفدهم جدول پرفروش‌‌های تاریخ سینمای چین را به خود اختصاص دهد؛ که به طور طبیعی فیلم‌‌های خارجی قبل و بعد از آن، همه تولیدهای گران‌قیمت سینمای آمریکا هستند.

رسانه‌‌های گروهی چین در شرایطی لقب پدیده‌ی فرهنگی سال ۲۰۱۷ را به دانگل دادند که شی جین پینگ رییس‌جمهور چین در دیدار رسمی‌اش با نارندرا مودی نخست‌وزیر هند، به او گفت دانگل را دیده و از تماشای آن لذت برده است. واحد آسیایی کمپانی والت دیزنی در تولید این درام ورزشی زندگینامه‌ای همکاری داشته است. در چین هم مثل هند، تبلیغات شفاهی و به‌اصطلاح دهان‌به‌دهان تماشاگران (که حالا به شبکه‌‌های اجتماعی هم راه یافته است) کمک بسیار زیادی به معرفی فیلم کرده‌اند. در مقایسه با دومین قسمت از مجموعه‌ی اکشن ابرقهرمانانه نگهبانان کهکشان که هم‌زمان با دانگل اکران شد، فیلم عامرخان فقط سیزده درصد از سینماهای این بلاک‌باستر ‌هالیوودی را در اختیار داشت. اما تماشاگران بومی از آن استقبال بیش‌تری کردند و آن را راهی صدر جدول فروش کردند. این موضوع، توزیع‌کنندگان دانگل را به صرافت افزایش تعداد سالن‌‌های نمایش انداخت تا در هفته‌ی دوم، تعداد سینماهای نمایش‌دهنده تا ۳۱ درصد افزایش یابد.

پراساد شتی یکی از مدیران شرکت «آلیانس» - که توزیع فیلم‌‌های هندی در چین را به عهده دارد - می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین عوامل این است که احساسات موجود در داستان فیلم، تأثیر زیادی در چین داشت. در کنار نمایش روابط پدر/ فرزندی، روحیه‌ی ایثارگرانه‌ی شخصیت‌ها هم به دل تماشاگران چینی نشست. ازخودگذشتگی شخصیت‌ها برای دستیابی به آن‌چه حق خود می‌دانند، موضوعی است که در بین مردم چین هم عمومیت دارد. این یک مضمون مشترک در چین و هند است؛ کشورهایی که تأکید ویژه‌ای بر کار و تلاش سخت و نیاز به حامیان و راهنمایان درست وجود دارد. در هر دو کشور این احساس وجود دارد که والدین می‌توانند بهترین راهنمایان و حامیان آدم در راه‌های سخت پیش رو باشند.»

آلن لو شریک شتی و مدیر شرکت توزیع فیلم «ای استارز» هم عقیده دارد در مبارزه برای بازاریابی فیلم، سه دلیل عامل موفقیت آن شدند. اول، انتخاب زمان اکران بود که بجز نگهبانان کهکشان۲ فیلم مهم دیگری اکران نشد و گیشه شلوغ نبود. نکته‌ی دوم و سوم، جایگاه عامرخان در بین تماشاگران چینی و پشتیبانی ستارگان بومی بود. عامرخان از معدود سوپراستارهای بالیوودی است که در چین شناخته‌شده است و طرفدارانی دارد. عموم فیلم‌‌های قبلی او مثل سه احمق، دوم۳ و پی‌کی هم در چین به نمایش عمومی درآمده‌اند که فیلم آخری با فروشی بیست میلیون دلاری رکورددار قبلی موفق‌ترین فیلم هندی بود. از همین جا پیداست که شهرت این خان به‌تنهایی تضمین‌کننده‌ی موفقیت کلان فیلم‌‌هایش در چین نیست. به گفته‌ی لو: «نکته‌ی مهم این است که ما اول به تبلیغ عامرخان پرداختیم و بعد خود فیلم. اما او را نه به عنوان ستاره‌ی بزرگ هندی، که به عنوان بازیگری بزرگ تبلیغ کردیم که نسبت به مسائل و مشکلات جامعه حساس است. گفتیم او فیلم‌نامه‌‌های خاص را برای بازی و تولید انتخاب می‌کند.»

شبکه‌‌های اجتماعی هم در چین روی این موضوع تأکید کردند که عامرخان به دنبال طرح موضوع‌های پرتنش اجتماعی در فیلم‌‌ها و کارهای هنری خویش است. خان نسبت به مسائلی مثل خشونت علیه زنان، کار کودکان و... حساس است و جامعه‌ی چین هم با چنین موضوع‌هایی روبه‌روست. عامرخان هم در ارتباط با واکنش چینی‌‌ها به فیلمش گفت: «آن‌‌ها در این باره صحبت می‌کردند که فیلم چه‌گونه حرکت‌شان داده و شخصیت‌ها الهام‌بخش آن‌‌ها شده‌اند. داستان فیلم باعث شد تا بسیاری از آن‌‌ها به دیدار والدین‌شان بروند و در آغوش هم گریه کنند.»

با وجود هجوم محصولات ‌هالیوودی به بازار چین، تماشاگران این کشور هنوز تا حد زیادی به ستارگان بومی وابسته‌اند و روی آن‌‌ها و دیدگاه‌‌های‌شان تمرکز می‌کنند. به همین دلیل، شتی و لو به سراغ ستارگان مشهور چینی رفتند و نظرات‌شان درباره دانگل را در شبکه‌‌های اجتماعی منعکس کردند. حتی در وی‌چت و ویبو هم با آن‌‌ها درباره فیلم به گفت‌وگو پرداختند. برای تماشاگران چینی بسیار جالب بود که می‌دیدند فیلم‌سازانی هم‌چون فن بینگ‌بینگ و فنگ ژیائوگنگ و بازیگرانی مثل دنگ چائو، وانگ بائوکیانگ و یائو چن دیدگاه‌‌های مثبتی درباره دانگل دارند و آن را پسندیده‌اند.

دیگر عامل موفقیت دانگل این بود که قصه‌ای متفاوت از داستان‌‌های ‌هالیوودی تعریف می‌کرد. برای تماشاگرانی که از داستان‌‌های تکراری و دنباله‌‌های تصنعی خسته شده‌اند، دانگل حکم هوای تازه را داشت و موفقیتشحکایت از آن دارد که داستان‌گویی هندی توانسته تماشاگران دل‌نگران چینی را راضی کند. منتقدان بومی عقیده دارند با عنایت به موفقیت دانگل و در غیبت محصولات کره‌ای به دلیل تنش‌های سیاسی دو کشور، و دلزدگی تماشاگران از برخی محصولات بومی و ‌هالیوودی، سینمای دیگر کشورهای آسیایی هم می‌توانند شانس خود را در بازار سینمایی چین امتحان کنند؛ این منتقدان به‌ویژه از سینمای ژاپن یاد می‌کنند که دسامبر گذشته با انیمیشن نام تو اثر ماکوتو شینکای توانست به فروشی ۸۰ میلیون دلاری در سینماهای چین دست پیدا کند.